gồm những con người trung hậu chỉ được trang bị súng cạc-bin; họ đã nhận
được chỉ thị là có thể dùng đến hóa chất trong trường hợp khẩn cấp, nhưng
họ vô tình đã bị lãng quên ở đây. Tôi sáp nhập nhóm này và, trước sự ngạc
nhiên của họ, bố trí họ giữ an ninh dọc theo Kênh Sissonne. Ngay buổi
chiều cùng ngày, các đội tuần tra của địch đã đụng độ với họ.
Ngày 16, những nhân vật đầu tiên trong bộ tham mưu của tôi tới nơi.
Tôi thực hiện những cuộc thám sát và thu thập tin tức. Ấn tượng mà tôi rút
ra từ đó là các lực lượng đông đảo của Đức đã băng qua vùng rừng
Andennes ở Rocroi và Mézières và lúc này đang hành quân không phải về
hướng nam mà về hướng tây để tới Saint-Quentin, sườn trái của họ được
một cánh quân yểm trợ tới tận phía nam vùng Serre. Những người lánh nạn
kéo nhau đi thành đoàn trên khắp các ngả đường từ phía bắc đổ lại. Tôi
cũng thấy trong đó nhiều binh lính bị mất hết vũ khí. Họ là người của
những đội quân đã bị các sư đoàn thiết giáp Đức đánh tan tác trong những
ngày trước đây. Trên đường tháo chạy, họ bị các phân đội cơ giới Đức bắt
lại và lệnh cho họ phải bỏ lại vũ khí và chạy về phía nam để tránh làm tắc
nghẽn các con đường, bởi: “Bọn ta không có thì giờ bắt chúng mày làm tù
binh!”
Chứng kiến cảnh tượng người dân và binh lính hoang mang ngơ ngác
chạy trên đường, và khi nghe chuyện về thái độ ngạo mạn khinh khỉnh của
kẻ thù, trong tôi trào dâng một cơn cuồng nộ vô bờ. A! Thật quá ngu xuẩn!
Cuộc chiến đang bắt đầu một cách trầm trọng hết mức. Vì thế nó phải tiếp
tục. Thế giới này thừa chỗ cho chiến tranh. Nếu tôi còn sống, tôi sẽ còn
chiến đấu, chiến đấu ở bất kỳ nơi nào phải chiến đấu, chiến đấu tới khi nào
vẫn cần phải chiến đấu, tới khi quân thù bị đánh bại và vết nhơ của dân tộc
được gột sạch mới thôi. Đó là ngày quyết định cho tất cả những gì tôi cố
gắng thực hiện sau này.
Trước tiên, tôi quyết định dùng bất kỳ lực lượng nào đã đến được với
tôi để mở cuộc tấn công ngay vào sáng hôm sau. Tôi sẽ tiến quân về hướng
đông bắc khoảng 20 cây số để tới vùng Montcornet trên sông Serre, ngã tư
của những con đường dẫn tới Saint-Quentin, Laon và Reims. Sau đó tôi sẽ
cắt ngả đường thứ nhất, khiến quân thù không thể dùng nó để hành quân về
