một thời gian để khôi phục lại lòng tin của họ đối với năng lực
của các nhà lãnh đạo trong khu vực.
Từ sự thất bại này, các nhà lãnh đạo Asean sẽ rút ra được bài
học để xây dựng một hệ thống tài chính ngân hàng mạnh mẽ
hơn bằng những quy định hợp lý và được giám sát chặt chẽ. Các
nhà đầu tư sẽ quay lại bởi vì các nhân tố cho sự tăng trưởng cao
vẫn sẽ được duy trì trong 10 đến 20 năm nữa. Thói bao che
dung túng và nạn tham nhũng khó có thể xóa bỏ hoàn toàn;
nhưng bằng hệ thống luật pháp và sự giám sát hiệu quả, những
hành vi này có thể bị hạn chế. Không có khả năng xảy ra một
cơn suy thoái khác khi mà người ta vẫn chưa quên hậu quả tai
hại của cuộc khủng hoảng này. Trong vòng một thập niên, 5
nước thành viên đầu tiên của Asean sẽ phục hồi lại sự tăng
trưởng và trong khó khăn này sẽ xuất hiện nhiều nhà lãnh đạo
tài năng mới được kính trọng.
Còn một bài học sâu sắc hơn được rút ra từ cuộc khủng
hoảng này. Trong một nền kinh tế mang tính toàn cầu hóa, nơi
mà nước Mỹ và châu Âu đặt ra những luật lệ thông qua khối
WTO và các tổ chức đa phương khác, thật lãng phí khi sử dụng
vốn mà không xét đến cung cầu thị trường như Nhật Bản và
Hàn Quốc đã làm. Để cấp vốn cho các tập đoàn lớn của Nhật Bản
và Hàn Quốc trong việc mở rộng chiếm lĩnh thị phần nước
ngoài, chính phủ của họ đã trích ra một số lượng tối đa từ tiền
tiết kiệm của người dân. Thông qua hệ thống ngân hàng, số tiền
tiết kiệm được chính phủ rót cho các công ty tập đoàn cụ thể
nhằm chiếm lĩnh thị phần cho những sản phẩm được chỉ định.
Chính sách này thường dẫn đến các ngành công nghiệp kém
hiệu quả. Khi họ đang đuổi theo cho kịp với các nước tiên tiến,
họ có thể quyết định nên đầu tư vào ngành công nghiệp nào.
Hiện tại, khi họ đã bắt kịp với các nước phương Tây, lại không dễ
