làm lại tất cả. Ông hiểu rằng Singapore đã cải tổ nhiều năm
trước đây. Ông đánh giá cao sự phát triển của mối quan hệ song
phương.
Tôi nói điều kỳ diệu là sự chuyển đổi của Liên Xô quá bình
yên. Nếu ông có thể vượt qua 3 đến 5 năm nữa mà không sử
dụng bạo lực, chắc chắn ông sẽ thu được thắng lợi to lớn. Tôi ca
ngợi ông là đã không dùng quyền lực quân sự để giải quyết vấn
đề vì nó sẽ gây thảm họa cho thế giới. Ông ta đáp rằng dù cho sự
phát triển về kinh tế và văn hóa của một nước đang ở giai đoạn
nào chăng nữa thì không ai có thể nói đâu là hạng nhất và đâu là
hạng nhì bởi vì mỗi quốc gia là một thực thể duy nhất theo cách
riêng của nó.
Trong các cuộc thảo luận giữa tôi với các nhà lãnh đạo Trung
Quốc, tôi phát hiện quan điểm của họ về Gorbachev hoàn toàn
khác – người đứng đầu của một siêu cường quốc đã lắng nghe
tiếng gọi của kẻ thù. Lẽ ra ông ta phải cảnh giác khi kẻ thù đang
ca tụng ông trên các phương tiện thông tin đại chúng mới phải.
Thay vì vậy, ông ta lại theo lời hô hào của họ và chính việc công
khai hóa đã khiến đất nước ông tan vỡ, đúng như những gì kẻ
thù của ông mong đợi. Do đó, khi thông tin đại chúng của Mỹ
hướng tới phó Thủ tướng Chu Dung Cơ, người được xem là
Gorbachev của Trung Quốc, Chu đã nhanh chóng tách biệt ông
ta khỏi những điều mà có thể bị xem là giống Gorbachev. Sự ca
tụng mà ông hay bất kỳ nhà lãnh đạo Trung Quốc nào đều ưa
thích là được xem như một Đặng Tiểu Bình với quan điểm chủ
nghĩa xã hội hiện thực, rằng cả mèo đen và mèo trắng đều cùng
bắt chuột. Ít có người Trung Quốc nào, dù là lãnh đạo hay dân
thường, ái ngại cho Gorbachev khi ông bị chính nhân dân của
ông chối bỏ với số phiếu bầu không đến 1% trong cuộc bầu cử
tổng thống ở Nga năm 1996. Họ xem ông là người đã phá hoại
