Indonesia đã có kinh nghiệm lâu năm trong bang giao quốc tế
và vượt xa người Malaysia chúng tôi về lĩnh vực này. Họ đã phát
triển được các kỹ năng tuyên truyền; họ biết sự nhạy cảm và dễ
lĩnh hội của các lãnh tụ châu Phi, những người không ưa các căn
cứ ngoại quốc. Vấn đề là ở chỗ hình ảnh quốc tế của Sukarno,
được đánh giá qua thuật hùng biện của ông ta, có vẻ là một nhà
cách mạng chống chủ nghĩa thực dân nhiệt tình, trong khi
Tunku, trái lại, là một người rụt rè, ôn hòa của phương Tây.
Indonesia đã xuyên tạc thái độ hòa nhã của ông ta là thái độ của
một tay sai của Anh.
Trong trạng thái phấn kích, Tunku đã tha thứ cho tôi vì
những tuyên bố bất phục tùng của tôi trong cuộc bầu cử, và đề
nghị rằng tôi nên đến New York và Washington để thuyết phục
người Mỹ như tôi đã thuyết phục người Phi. Tôi có thể lên đường
ngay lập tức sau khi đã nghỉ ngơi. Ngày hôm sau, 27/2, tôi bay
về Singapore trong sự tiếp đón nồng nhiệt của hàng nghìn
người tại phi trường. James Wong, người đã về Sarawak sau khi
chia tay tôi ở Dar–es–Salaam, trong lúc ghé lại Singapore trên
đường về đã mô tả chuyến công cán của chúng tôi là một thành
công rực rỡ: “Chúng tôi đã giành được sự hiểu biết, đồng tình và
ủng hộ tinh thần của tất cả các nguyên thủ và Bộ trưởng những
nước châu Phi mà chúng tôi đã gặp gỡ.” Khi tôi lái xe về nhà
cùng Choo và ba đứa trẻ trên xe, đám đông vẫy theo tôi suốt
đoạn đường. Đó là một chuyến đi mệt mỏi, nhưng đã là một
phần vô giá trong kinh nghiệm chính trị của tôi. Trước tiên tôi
hiểu thêm được về Ả Rập và các dân tộc châu Phi, và hiểu trở lực
gì mà các nước châu Phi phải khắc phục để giáo dục các bộ tộc
của họ và phát triển nền kinh tế thường phiến diện của họ.
Qua chuyến đi dài 35 ngày qua 17 thủ đô châu Phi, tôi đã
được các đại sứ Anh chuyên nghiệp giúp đỡ. Các nhà ngoại giao
