các nhà đầu tư sẽ bỏ đi, Sukarno sẽ thành kẻ chiến thắng, và ông
ta sẽ tiếp tục cuộc chiến đối đầu. Tốt nhất là ghi mọi việc thành
văn bản và thảo luận. Tốt nhất cho tôi là đừng lên tiếng khi họ
không còn tin tôi nữa. Hiện đang có rạn nứt sâu xa, UMNO
không tin MCA, MCA phải cạnh tranh với PAP, nên tư tưởng dân
tộc hẹp hòi lại mạnh mẽ hơn. Vậy là trở lại tình thế cũ, rắc rối
quanh nền giáo dục của người Hoa. Sau cùng thì PAP hay MCA
cũng vậy thôi, đó thực ra là chuyện người Malay chống người
Hoa. Trước bầu cử, Tan Siew Sin đề nghị các đảng trong Liên
hiệp hợp nhất lại thành một đảng. Bây giờ thì ông ta từ chối khi
biết rằng những người Hoa sẽ ngả theo PAP.”
Ông nhắc lại nhiều lần là: “Hãy nói chuyện với Toh và Raja,
đường lối phi sắc tộc của họ, chúng ta có thể đồng ý trên nguyên
tắc trong thế hệ tới, nhưng vấn đề bây giờ là sắc tộc. Hãy chấp
nhận sự song song tồn tại của các đường lối trong 16, 20 năm,
rồi hòa nhập hai xã hội lại, Singapore và Malaya, lịch sử của
chúng khác nhau, cấu trúc xã hội cũng khác.”
Tôi nhấn mạnh rằng trở ngại lớn nhất là việc Chin Chye,
Raja, Nyuk Lin và Pang Boon đều là những đứa con của đất
Malaya, và gia đình của họ cũng đều ở đó. Quan hệ tình cảm
khiến cho họ khó có thể rút lui khỏi Malaya. Ismail gật đầu đồng
ý.
Tuy chúng tôi cố hết sức để giữ kín những cuộc thảo luận về
cải tổ hiến chế, nhưng những tranh cãi gay gắt giữa chúng tôi
không thoát khỏi tai mắt của người Anh. Họ cảnh giác trước bất
kỳ biến động nào có thể làm suy yếu sự hợp nhất Malaysia và trở
thành mồi ngon cho Sukarno.
Vào ngày 28/7/1964, ngay sau những vụ bạo loạn chủng tộc
đầu tiên, Keng Swee đã gặp Antony Head, người đã nhận xét
rằng các nhà lãnh đạo UMNO biết rằng trong cuộc đấu tranh
