Hồn của áo
Trần Thùy Mai
T
ôi lớn lên trong thời chiến tranh . Thuở ấy, thành phố nhà cửa đơn
sơ hơn, những con đường chật hẹp hơn. Từ cầu An Cựu về phía Phú Bài là
một bãi hoang mênh mông ngập đầy vỏ đồ hộp và dây kẽm. Khi đó, các
lăng vua nằm trong vùng bất an ninh, chẳng mấy ai đặt chân đến. Những
khu vườn nhà xinh xắn mượt mà thì quá tầm thường trong mắt tôi, bởi khi
chưa hề được đặt chân đến những nơi phồn hoa đô hội thì người ta làm sao
nhận ra cái đẹp êm đềm của thiên nhiên hoang dã. Vì vậy, nghe người ta
nói: "Huế đẹp, Huế thơ" nhưng trong đôi mắt tôi chỉ là Huế với mưa dầm,
nắng rát. Thế mà ông anh họ tôi từ lúc bị động viên đi lính xa nhà, viết thư
nào cũng kêu da diết nhớ Huế. Lúc đóng quân ở Phú Bài, chiều thứ bảy nào
anh cũng bu xe GMC lên phố. Tôi đi học về thường gặp anh trong cả hàng
hàng lớp lớp người đứng trước cổng trường. Hai bên lề một con đường, hai
cảnh đối lập nhau: Bên này đường, dưới cổng trường Đồng Khánh màu
hồng là những tà áo dài trắng tung bay. Tưởng chừng như muôn ngàn cánh
chim sâu đang bay rợp một góc trời Huế trước khi tản mát vào những nẻo
đường.
Ông anh tôi chưa có người yêu để mà đón đưa, vậy mà cũng sắp hàng
trong những cây si mọc rễ trước đường Lê Lợi. Lúc bấy giờ, tôi mới hiểu
trong chiến tranh người ta khao khát một chút gì đó êm ả dịu dàng. Những
tà áo nữ sinh khác nào biểu tượng của sự yên bình, là sữa là mật rót vào
lòng người, làm nên những giấc mộng giúp người ta tiếp tục sống và đi qua
những năm tháng khắc nghiệt của chiến tranh.
Từ đó tôi mới nhìn thấy vẻ đẹp của những chiếc áo dài trắng tinh khôi
trong sương sớm. Cả người, cả áo, cả sương mù quyện vào nhau, chợt có
chợt không. Tôi bắt đầu nhận ra Huế nơi những chuyến đò ngang đầy nón
bài thơ và tà áo trắng, trên mặt sông Hương lăn tăn gợn khói vào tiết lập
thu, cũng là mùa tựu trường...
Rồi chiến tranh chấm dứt. Những năm mới có hòa bình đầy nỗ lực và
gian khổ. Trường Đồng Khánh vẫn còn có với chiếc cổng cổ kính, với màu
