Chiếc Cầu Trong Tâm Cảnh
Trần Kiêm Đoàn
C
hâu Thuận Hóa là ốc đảo của thiên nhiên Việt Nam suốt cả một
thời quá khứ. Huế cách trở trong lòng người xứ Bắc "Thương em anh cũng
muốn vô, sợ truông nhà Hồ sợ phá Tam Giang" Và xa xôi lạ lùng quá đỗi
với người phương Nam "Đi bộ thì khiếp Hải Vân, đi thủy thì khiếp sóng
thần Hang Dơi". Thiên nhiên thuở nọ đã bắt Huế nằm im gối đầu Trường
Sơn, co chân trên dải đất hẹp giáp biển Đông như những dòng sông bị cản
chiều dài, cách trở chiều rộng, nên phải chảy vào bề sâu mà về lại trong
lòng. Bởi vậy cái đẹp của Huế là cái đẹp mang vẻ trầm lặng và cô tịch. Cái
nên thơ của Huế là vẻ nên thơ trong mắt nai rừng lúc hoàng hôn: Vời vợi,
hồn nhiên, nhưng cũng trang đài và huyền hoặc. Dường như người Huế
nhìn về quê người thì thấy thấp thoáng bóng tương lai, mà nhìn về quê
mình thì chỉ thấy toàn quá khứ, thành kẻ hành hương quanh miếu đền kỷ
niệm, những kỷ niệm thuộc về một thời "mô tê" lãng đãng như ca dao.
Huế có một dòng sông và một chiếc cầu Trường Tiền là bến đò của dĩ
vãng. Dòng thời gian vẫn luân lưu trôi chảy nhưng không già. Thời gian sẽ
đẩy lùi quá khứ để mà quên và kéo dĩ vãng trở về để mà nhớ. Mỗi năm, khi
mùa Thu về, dòng sông ấy vẫn xanh; vẫn trôi chảy âm thầm dưới chiếc cầu
cong sáu nhịp có nét e ấp tròn trăng đầy duyên dáng. Dòng sông và chiếc
cầu vẫn còn trẻ mãi mà những hàng cây hai bên đường lại ngả màu. Thời
gian cũng có nét buồn riêng của nó. Với Huế, nét buồn của thời gian là vết
chân chim trên khóe mắt cười đã hết long lanh của cô học trò Đồng Khánh
một thời áo trắng.
Một sớm mùa hè năm 1954, sau khi rời bến xe Nguyễn Hoàng, tôi
theo mẹ về chợ Đông Ba. Một sớm mai trên hè phố Huế, được ngồi bệt trên
chiếc mũ đệm bên gánh cháo lòng um khói và được ăn một tô cháo nóng
hổi đã đời là cả một niềm hạnh phúc lớn lao mà rất ít đứa trẻ ở làng cùng
