Leo lên Ngọ Môn Quan, nhìn suốt qua Kỳ Đài, thì Ngự Bình là một
tấm bình phong cho cung đình. Nhưng "núi Ngự Bình trước tròn sau méo,
sông An Cựu nắng đục mưa trong" . Sau con sông lớn, vẽ tiếp những con
sông con làm đẹp thêm thành Huế ban đầu, đó là sông Kẻ Vạn, cạn và hẹp
từ mé cầu Bạch Hổ men theo lũy tre thôn Vạn Xuân, hợp lưu với sông
Bạch Yến ở An Hòa chạy qua sông Đào, hình thành một bến đò Ba Bến,
chảy xuống Bao Vinh. Từ Bao Vinh ngược lên là sông Hàng Bè, có chùa
Diệu Đế soi bóng, chui cầu Đông Ba - Gia Hội nối lại với sông Hương. Từ
mé nhà máy nước Vạn Niên đổ xuống có sông Bến ngự thâm u, mùa hè
tuyết hoa phượng thảm đỏ mặt sông, tiếp đến là sông An Cựu đổ về hướng
Hương Thủy, Phú Vang. Đời sống vua quan và dân nội thành dựa trên
những con sông đó. Nó như luật âm dương, muốn đắp thành cao phải đào
đất, lấy cho đủ đất cao thì sẽ thành hồ sâu, tên hồ gắn với tên cơ đồ xây
dựng. Tỉ như xây thành Xã Tắc thì có hồ Xã Tắc, cứ thế đến hồ Thành
Hoàng, Văn Miếu, Vỏ Sanh, Tịnh Tâm, Ngọ Môn, Hộ Thành, Mang Cá, rồi
đến các hồ dưới chân vòng thành Đại Nội. Tất cả các hồ đều trồng sen,
những đêm sen mùa hạ, hợp giao với hương hoa thiên lý, bưởi, thanh trà,
nhãn đào mang đến cho bầu trời Huế nức hương đậm đặc.
Những chiếu ca Huế không ở trên đò mà ở dưới những ô trăng giàn bí.
Trong những vườn trăng Kim Long, Vỹ Dạ và cả Thành Nội. Khi chiếu ca
Huế im tiếng, là ta có thể lắng được tiếng sương rơi, xa xăm đâu đó có
tiếng sáo diều vi vút. Vẽ gì thì vẽ, có thể cả những con đò bến Thừa Phủ,
bến đò Sình hay những con đò dọc băng băng về hướng phá Tam Giang,
nhưng làm sao mà vẽ lại được tiếng hò mái đẩy của những o chèo đò dọc,
vút lên trên sông dài, hay tiếng nói cười trẻ trung của các nữ sinh Đồng
Khánh mùa tựu trường nơi bến đò Thừa Phủ.
Cũng thế, leo lên đồi Vọng Cảnh vào cuối thu, ta có thể vẽ từng đàn
chim biển bay về núi theo đội hình chữ V, nhưng khó thể nào vẽ được tiếng
sấm rền từ núi vọng ra, báo hiệu một mùa dông bão sắp tới. Đó là lúc trên
bầu trời mờ đục, tơ trời bay từng đám la đà, vừa đáp xuống thì bông Cỏ
May đã xoáy lên theo giao mùa.
