Trong nhiều trường hợp cá nhân, một mạng lưới trường học đã
được tận dụng để bước tới cánh cửa cuối cùng dẫn đến cái đích
đầu tiên sau khi tốt nghiệp. Trong quá trình đọc những câu chuyện
này, rất có thể một nhầm tưởng đáng buồn sẽ vô thức hình thành
trong tâm trí độc giả: Bất cứ ai không học ở trường này sẽ không có
quyền tiếp cận mạng lưới đó. Tôi muốn nói rằng, việc nhiều lần đề
cập đến vai trò của mạng lưới cựu sinh viên Stanford trong các câu
chuyện sẽ khiến mạng lưới này có vẻ mang tính quyết định nhiều
hơn so với thực tế. Tôi cần giải thích như vậy, bởi công trình của hai
nhà kinh tế học, những người đã thực hiện hai nghiên cứu đồ sộ và
tinh tế gần như trả lời đầy đủ cho bất cứ ai cần một đáp án định
lượng cho câu hỏi: Lợi ích kinh tế khi theo học tại một trường đại
học ưu tú là gì?
Stacy Berg Dale, nhà kinh tế học tại viện Nghiên cứu Chính sách
Mathematica, và Alan B. Krueger, giáo sư kinh tế tại Princeton, đã
xem xét đơn xin học, bảng điểm, và mức thu nhập của người trong
độ tuổi trung niên từng theo học tại Stanford và các trường khác,
trong đó có những trường tỷ lệ chọi cao như Princeton, Yale và
Williams College, cùng một số trường tỷ lệ chọi thấp hơn như Penn
State và Xavier.
48
Các nghiên cứu trước đây đã phát hiện ra rằng, trong những sinh
viên có điểm SAT hoặc điểm trung học phổ thông tương đương, ai
tiếp tục theo học tại các trường có nhiều sinh viên đạt điểm SAT
hoặc điểm trung học phổ thông cao hơn thường kiếm được mức thu
nhập cao hơn.
Dale và Krueger không chỉ tìm hiểu các trường đại học mà những
sinh viên này theo học, mà còn cả những trường họ nộp đơn,
trường nào chấp nhận và trường nào từ chối họ. Khi phân tích dữ
liệu này, một số điều bất ngờ đã hiện ra. Có thể thấy, sau khi sàng
lọc theo điểm SAT và điểm trung học phổ thông tương đương, điều
quan trọng nhất trong việc dự đoán mức thu nhập tương lai không
phải là tỷ lệ chọi của trường mà sinh viên đó theo học, mà là tỷ lệ
chọi của trường khó vào nhất mà họ nộp đơn, ngay cả khi bị trường
đó từ chối. Ví dụ, một sinh viên nộp đơn vào Stanford và Xavier,
