Trúc Chi
Huyền Thoại Biển
Con Vện hào hùng
Một già làng kể:
Năm đó, ông có chuyến lên Cà Lố vùng núi cao để tìm loại gỗ sao làm cột
buồm. Lúc trở về, ông mang theo một con chó con, ông đặt tên là Vện. Con
Vện, ông xin của một già làng núi. Lúc đưa con Vện đi, già làng dặn, chó ở
núi mà được vện rằng là quí lắm, nó đánh hơi rất thính.
Trên đường về làng, ông để con Vện trong túi đeo bên hông. Đến khúc núi
nào, nghe con Vện khịt khịt mũi hai tiếng thì ngay sau đó xuất hiện một
bầy chồn, bầy sóc. Đến đoạn rừng khác, con Vện khịt mũi liên hồi là phải
đề phòng thú dữ. Nhờ dặn trước nên ông biết cách tránh lúc đi đường.
Về đến nhà, ông tìm một chỗ dưới gầm ván cho con Vện nằm. Điều lạ, vừa
bước chân vào làng, con Vện hắt hơi dữ lắm. Đến khi vô là nó ngửi, rồi sủa
thành tiếng. Có vật nó sủa một tiếng; Có vật nó sủa hai tiếng, ba tiếng.
Cũng có vật nó sủa đến chín mười tiếng. Cách mấy ngày sau, ông đem
những vật đó ra để thử Vện, quả nhiên vật gì trước đây nó sủa bao nhiêu
tiếng thì giờ nó cũng sủa y như vậy.
Một sáng thức dậy, cả nhà không thấy Vện đâu. Tìm khắp nơi đều không
thấy. Lúc đầu ai cũng thương tiếc nó, nhưng lâu dần cũng quên đi. Sau bốn
tháng. Một hôm ông ra cồn, vào bụi dứa gai để chặt rễ làm dây buộc neo,
bỗng thấy con Vệ nằm trong ổ với mấy con rái cá. Vừa thấy ông, con Vện
vẫy đuôi mừng, quấn lấy ông, rồi chạy theo một mạch xuống mé biển.
Con Vện bơi ra biển vùng vẫy, rồi chạy thẳng vào ổ rái cá. Nó hít ngửi từng
con rái cá rồi sủa ăng ẳng để từ giả nơi nó đã sống bốn tháng qua. Con Vện
ngữi đường đi trước, ông đi sau về đến nhà. Từ ấy thuyền của ông ra biển
đều có Vện đi theo. Trên thuyền bao giờ con Vện cũng ngồi trước mũi,
mõm ngóng về phía trước ngửi bắt hơi.
Chuyến ra biển thứ nhất của nó, con Vên nhìn về phía trước sủa hai tiếng
một. Luồng cá ấy đoàn thuyền làng đánh trúng to. Chuyến thứ hai ra biển,
con Vện sủa ba tiếng, đoàn thuyền đánh trúng mẻ cá nục đầy ắp.
