Tiếng chim sao mà gợi... Phải chăng những đồng đội của tôi nằm lại đây đã
hoá thành tiếng chim, đang vọng về?... Tôi lại đánh lửa, đốt thêm nhang...
Người “bến trưởng” bến Vũng Rô
Nói chuyện tàu vào Vũng Rô mà không kể về anh Sáu Suyền, người có
công rất lớn chỉ đạo và thành lập bến để nhận vũ khí từ miền Bắc vận
chuyển vào là một thiếu sót.
Hồi chuẩn bị kỷ niệm 35 năm ngày mở đường Hồ Chí Minh trên biển, tôi
có dịp vào Phú Yên. Hồi đó anh Sáu Suyền đã thôi làm Bí thư Tỉnh ủy.
Nhưng khi chúng tôi đi thăm Vũng Rô, anh vẫn có mặt. Anh gầy, nhỏ, ít
nói. Khuôn mặt điềm đạm, phúc hậu. Duy chỉ đôi mắt là sáng, ánh nhìn
thông minh, có cái gì đấy từng trải. Một con người lịch lãm, rất dễ gần, rất
dễ mến. Tối đó anh tới nhà nghỉ của tỉnh thăm chúng tôi. Trong câu chuyện,
anh tránh né nói về mình. Và cũng hết sức kiệm lời.
Anh Trần Suyền sinh năm 1922 trong một gia đình tiểu chủ. Thời nhỏ
không được như các bạn cùng trang lứa. Cha mất sớm, nhà nghèo, nên anh
sống với gia đình người chú ruột. Thấy anh thông minh, sáng láng hơn
người, ông chú gửi anh ra Huế học. Cuộc đời công bằng, một may mắn nữa
là anh đã gặp được chị Nguyễn Thị Phú, bạn học cùng lớp. Chị Phú thấy
anh có tư chất nên đã tự nguyện bỏ học, đi làm thêm để nuôi anh. Anh ra
Hà nội, học đại học Canh nông (tức đại học nông nghiệp bây giờ).
Năm 1945, phong trào cách mạng phát triển, anh bỏ học, về quê tham gia
hoạt động trong phong trào trí thức Tuy Hòa, chuẩn bị cho tổng khởi nghĩa
ở Phú Yên... Ngày 28 tháng 8 năm 1945, anh Trần Suyền được cử giữ chức
Chủ tịch Ủy ban nhân dân cách mạng lâm thời Tuy Hòa.
Trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp, anh hoạt động ở Phú
Yên và Khu V.
Sau hiệp đinh Giơ - ne - vơ, phần lớn cán bộ Phú Yên tham gia tập kết ra
Bắc. Riêng anh Trần Suyền được phân công ở lại, hoạt động bí mật. Cái tên
“Sáu Râu” có từ đó.
Thời 1955, 1956 là giai đoạn khó khăn nhất của cách mạng miền Nam.
Nhiều cán bộ Đảng viên bị bắt. Người bị đày Côn Đảo. Người bị giam
