- Khổ cho đến tột cùng rồi.
Lão địa chủ gục đầu trên vai Tống Cương không hề nhúc nhích, y như
ngủ. Tống Cương vẫn cõng ông đứng một chỗ, nhìn con đường mòn thông
ra thị trấn Lưu mờ dần trong màn đêm buông xuống, quay người đi vào
thôn dưới ánh sáng trăng. Tống Cương cảm thấy đầu ông cũng đung đưa
theo nhịp bước. Về đến nhà, cũng như mọi ngày, Tống Cương cẩn thận đặt
ông lên giường, đắp chăn cho ông tử tế. Đêm ấy lão địa chủ hai lần khẽ mở
mắt, định nhìn cháu nội mình. Nhưng ông chỉ nhìn thấy bóng đêm đen
ngòm yên ắng, sau đó lão vĩnh viễn nhắm mắt.
Sáng sớm, sau khi thức dậy, Tống Cương không biết ông nội đã qua
đời, suốt cả một ngày cũng không biết. Lão địa chủ nằm im lặng trên
giường, không ăn, không uống. Cảnh tượng này diễn ra nhiều lần, Tống
Cương đã quá quen, không chú ý. Đến tối Tống Cương vẫn cõng ông trên
vai. Cậu cảm thấy người ông cứng đơ. Khi bước ra khỏi nhà đầu ông tụt
khỏi vai. Cậu đưa một tay đỡ rồi đặt tử tế lên vai mình, tiếp tục đi qua trước
cửa từng gia đình trong thôn. Đầu ông nội vẫn tiếp tục xóc theo nhịp bước,
cứng nhắc trên vai cậu, y như một hòn gạch xô đi xô lại. Khi đi đến đầu
thôn, Tống Cương chợt cảm thấy điều gì, cái đầu lắc lư của ông nội tụt khỏi
vai mấy lần. Tống Cương thò tay ra phía sau, sờ lên khuôn mặt lạnh giá.
Rồi cậu đứng dưới cây du, giơ tay ra sau vai, để sát vào mũi ông, lâu lắm
không thấy hơi thở. Cậu cảm thấy tay mình lạnh đi. Bây giờ cậu mới biết
ông đã chết thật.
Buổi sáng hôm sau, người làng trông thấy Tống Cương đi lom khom,
tay trái đỡ ông nội đã chết cõng trên lưng, tay phải kẹp một bó chiếu cói, và
cầm một cái xẻng, đi đến từng nhà, khóc khóc mếu mếu nói:
- Ông cháu chết rồi.
Mấy người họ hàng nghèo của lão địa chủ đi theo Tống Cương ra đầu
thôn. Những người khác trong thôn cũng ra giúp Tống Cương trải chiếu cói
