Tôn Thất Bình
Kể Chuyện Các Vua Nguyễn
Duy Tân III
Vua Duy tân Nạp Phi
Khi vua Duy tân đến tuổi lấy vợ, chiếu theo lệ do vua Minh Mạng đặt ra ( 1
), nhà vua không sách lập Hoàng hậu mà chỉ nạp phi, nghĩa là tuyển Cung
Phi vào Nội. Người được vua tuyển chọn làm " Đệ nhất Giai Phi ", tức
Hoàng Quý Phi, là cô Mai thị Vàng, trưởng nữ của ông Mai Khắc Đôn, Phụ
Đạo của nhà vua, ở thôn Kim Long, xã Hương Long, huyện Hương Trà, tỉnh
Thừa Thiên. Theo lời của bà Duy Tân kể lại thì cuộc tình duyên của bà đầu
đuôi như sau:
Năm 1915, vua Duy Tân được 16 tuổi ( sinh năm 1900), bà 17 tuổi ( sinh
năm 1899). Một hôm nhà vua hỏi ông Mai Khắc Đôn:
- Con gái của thầy có cô nào lớn không?
- Muôn tâu, các con gái của hạ thần đều cón nhỏ dại.
Thế rồi, một ngày nọ, nhà vua ngồi xe song mã với ông Đôn đi ngang qua bộ
Lễ ( nơi ông này ở ), thấy cô Mai Thị Vàng cùng các em đang chơi ở cổng,
bèn hỏi:
- Có phải cô gái lớn kia là con của thầy không?
- Dạ phải
- Con gái của thầy lớn vậy, sao thầy lại dấu tôi?
( Lúc bấy giờ cô Vàng đến bộ Lễ thăm cha, chứ thường ngày cô ở tại thôn
Kim Long với mẹ). Sau đó ít lâu, nhà vua cho hai người nhà đến thôn Kim
Long để xem mặt cô Vàng và xin ảnh của cô đem về cho Lưỡng Tôn Cung
xem ......
Một tháng sau, lễ hỏi của cô Vàng được cử hành tại nhà ông Phụ Đạo họ Mai
ở Kim Long, rồi qua ngày 30 - 1 - 1916, lễ nạp Phi được tổ chức trọng thể ở
bộ Lễ . Trước đó, vua Duy Tân đã cho ông Mai Khắc Đôn biết lý do cuộc
hôn nhân này như sau:
- Vì công ơn của Thầy dạy tôi, nay tôi xin làm con rể của Thầy để trả ơn
Thầy.
