Tôn Thất Bình
Kể Chuyện Các Vua Nguyễn
Hàm Nghi I
Cuộc Chiến Đấu Trong Rừng
Những Ngày Kháng Chiến Cuối Cùng
CUỘC CHIẾN ĐẤU TRONG RỪNG
Sau khi ban Hịch Cần Vương, các nơi đều hưởng ứng . Riêng ở Hà Tỉnh Lê
Ninh, và Ấm Võ đã lãnh đạo thân hào, nhân sĩ và nhân dân chiếm tỉnh thành,
bắt Trịnh Văn Báu, giết Lê Đạt là những người chống lại phong trào Cần
Vương.
Triều đình Huế cử Hoàng Kế Viêm ra Quảng Bình dụ vua Hàm Nghi và các
quan cựu thần về . Trong tờ dụ Đồng Khánh ban cho Hoàng Kế Viêm đại
lược nói rằng :
- Nếu vua Hàm Nghi thuận về thì thì sẽ phong cho làm Tổng Trấn ba tỉnh
Thanh Hoá, Nghệ An và Hà Tỉnh, lại cấp cho bổng lộc theo y tước vương.
Các quan cựu thần như Trương Văn Ban, Nguyễn Trực, Lê Mô Khải, Phan
Trọng Mưu , Nguyễn Xuân Ôn, Lê Doãn Nha, Ngô Xuân Quỳnh..... ai về thú
thì sẽ được phục nguyên chức , cho làm quan từ Quảng Trị trở vào. Còn các
ông Trần Xuân Soạn, Nguyễn Phạm Tuân, Phan Đình Phùng có chịu về thì sẽ
tha những lỗi trước, và phong cho chức hàm khác.
Chẳng có quan nào chịu về đầu hàng cả. Hoàng Kế Viêm chải triệt về tháng 5
năm Đinh Hợi ( 18887 )
Bấy giờ quân của Đề Đốc là Lê Trực đóng ở mạn Thanh Thủy, thuộc huyện
Tuyên Chánh; quân của Tôn Thất Đạm là quân của Tôn Thất Thuyết đóng ở
ngàn Hà Tỉnh, về hạt Kỳ Anh và Cẩm Xuyên. Còn Tôn Thất Thuyết và
Nguyễn Phạm Tuân thì phò vua Hàm Nghi ở mạn huyện Tuyên Hóa.
Trong đoàn hộ giá vua Hàm Nghi còn có Trương Quang Ngọc , con một viên
quan đã từng bị triều đình đày lên làng Vè, đem một đội quân Mường rất tinh
nhuệ ra hàng, khi biết tin nhà vua đến Ấn Sơn.
Tôn Thất Thiệp giữ gìn nhà vua một cách nghiêm mật, thề sống chết không
để cho quân Pháp bắt được . Bởi vậy hễ ai nói đến sự đầu hàng thì bắt chém
