Tôn Thất Bình
Kể Chuyện Các Vua Nguyễn
Đồng Khánh I
Đồng Khánh Xem Diễn Tuồng
Một Cảnh Tiếp Đón Phái Điàn Pháp
ĐỒNG KHÁNH XEM DIỄN TUỒNG
Cuộc vui trong Hoàng Cung thường là diễn tuồng ở Duyệt Thị Đường. Từ
vua Tự Đức trở về trước, nhà vua chỉ xem diễn tuồng với các đại thần hoặc
cung phi; đến khi vua Đồng Khánh lên ngôi , có thêm các quan Pháp, cũng
được mời xem. Đây là quang cảnh một buổi diễn tuồng dưới triều Đồng
Khánh do F. Baille kể lại:
- " Cuộc vui được chọn diễn trong diễn Hoàng Cung để hầu Đức Vua thường
là hát bội . Người ta trang hoàng một gian phòng thật rộng hình vuông, ba
phía bỏ trống giữa có nhiều bàn dài trải vải đỏ để tiếp khách; trên có trái cây
và bánh gói giấy đủ màu, hình dáng kỳ lạ, ly tách để các thị vệ rót rượu bia,
nước trà. Đức vua ngồi trên ngai b vàng riêng biệt đặt trên cái bục khá cao
trước mặt có một cái bàn để tách và hộp đựng đường làm bằng ngọc thạch,
một cái mâm nhỏ có vành cao tuyệt khéo đựng những món đồ dùng của Ngài
mà đi đâu Ngài đem theo. Một túi vải nhỏ đựng đầy thuốc điếu dài và nhỏ,
một đồng hồ báo thức bằng vàng, vài món nữ trang, dầu thơm, bình xịt dầu,
một cái gương nhỏ...tất cả đồ lễ của một ông vua ở Á Đông mới quen với nền
văn minh của chúng ta.
Bên mặt và bên trái của Ngài, ông Thống Sứ và Tướng chỉ huy quân đội ngồi
trên ghế riêng rẽ. Phía sau có treo một bức sáo đan thưa, người đứng có thể
nhìn qua kẽ hở. Chúng tôi nghe được cả tiếng nói thì thầm của mấy nàng
cung nữ hầu vua ( ....)
Đức vua vừa ngự trên long ỷ thì dàn nhạc giáo đầu gồm lối hai mươi nhạc sĩ
ngồi xổm đánh trống, gảy đàn, thổi kèn tạo thành một giai điệu triền miên và
ỉnh tai. Trước mặt n họ có một cái trống lớn, đúng ra là một cái thùng to. Một
vị quan lớn ngồi sau trống. Chúng tôi nhận thấylà nhạc phụ của Đức Vua ,
quan kinh lược ở Bắc kỳ. Mỗi khi nghệ sỹ khéo trình diễn, thì ông đánh hai
