KHẢO LUẬN VỀ ÔNG PHAN THANH GIẢN - Trang 36

Đình Túc tài biện khả quan, Trẫm đã chọ ra để dùng, mong mỏi rất nhiềụ
Các ngươi nên hết lòng báo ơn nhà nước cho chóng thành công, tất được
thưởng rất hậụ Nếu không làm thế nào để che được cái lỗi các quan quân
thứ lần trước, thì đều là một hạng vô dụng, không có mặt mũi nào trông
thấy ta nữa ". . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
Vua cho là Nguyễn Bá Nghi chỉ cứ nhất vị nhút nhát, không từng lập kế giữ
gìn huấn sức các tướng sĩ bao giợ Nhân dụ quở rằng: "Về cách dụng binh,
địa lợi nhân hòa, không thể thiếu một mặt nào. Nay toàn cõi Biên Hòa, há
không có chỗ nào có thể đóng đồn giữ được, bao nhiêu binh dõng, há đều là
vô dụng hay saọ Chỉ bởi tướng không tự cố gắng, thì quân không có chí
chiến đấu. Nguyễn Bá Nghi làm việc đã rất sơ sài khinh suất, mà Tôn Thất
Đính, Lê Quang Tiến, Thân Văn Nhiếp, Trần Đình Túc, Nguyễn Túc Trưng
cũng không thi thố được mưu chước gì cả. Nếu quân bị tan rả thì trốn sao
khỏi tội. Vậy bọ ngươi phải hết lòng trù tính mà làm, cốt giữ lấy Biên Hòa
cùng Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên để giữ vững cõi ven của tạ Rồi sau
hoặc đánh, hoặc hòa sẽ dần dần lấy lại 2 tỉnh Gia Định, Định tường. Trẫm
đã ủy cho bọn ngươi được chuyên việc đánh dẹp, cho được bày mưu kế ra
mà làm, chớ có quên lãng." (ĐTLCB, sách đã dẫn, trang 226,227,228)
Cùng một lúc đó, Tự Đức đã sức nhắc lại các địa phương phải nghiêm ngặt
chia ghép dân theo đạo Gia tô, bắt phủ huyện thích chữ vào mặt họ, ghép
họ đến ở vào các xã thôn không có đạo và phải quản thúc họ thật nghiêm.
Những chức sắc đạo gia tô vẫn tiếp tục bị giam cầm thật chặt chẽ. Nếu
quân Pháp đến nơi nào thì đem dân theo đạo gia tô ở nơi đó mà giết cho
hết. Phủ huyện nào chứa chấp bao che cho dân theo đạo gia tô thì chiếu
theo quân luật mà trị tội. (ĐNTLCB đã dẫn; trang 227). Dân đạo ở Biên
Hòa là Phạm Văn Đệ bị ghép tội làm tay sai gián điệp cho Pháp, Nguyễn
Thị Tòng, Nguyễn Văn Bối bị khép tội tiếp tế giao thông với giặc xâm
lược. Tuần phủ Nguyễn Đức Hoan dâng sớ xin đem 3 người ấy chém ngay.
Tự Đức y cho thi hành tức thì. (ĐTLCB đã dẫn; trang 229).
*
Như trên đã đề cặp, sách thực lục của nhà Nguyễn vào tháng 6 â.l năm Tự