giá nhà/thu nhập đối với nhà đất. Mức độ của sự tăng giá có thể cho chúng ta manh
mối để xác định xác suất chính xác của khả năng bong bóng xuất hiện. Ví dụ, bong
bóng chứng khoán thập niên 1990 tại Mỹ kéo tỷ lệ P/E (tính trên thu nhập bình
thường của chứng khoán, loại ra những yếu tố bất thường) lên tới hơn 30, tức là cao
hơn nhiều so với tỷ lệ trung bình trước đó (khoảng từ 14 đến 16, xem biểu đố 1.1)
ĐỊNH GIÁ QUÁ MỨC
Vấn đề định giá tài sản (valuation) là vấn đề gây tranh cãi. Nhiều người cho rằng
chúng ta không thể nào biết chắc liệu thị trường có bị định giá quá mức hay không.
Tôi không đồng ý với quan điểm này. Tôi cho rằng chúng ta có thể nhận diện những
khoảng hay ngưỡng định giá “hợp lý”, và nếu như thị trường vượt qua những
ngưỡng này, ít nhất cũng có thể dự đoán rằng có khả năng bong bóng sẽ xảy ra.
Ngoài ra thì cũng có thể tìm thêm “chứng cứ” của một bong bóng đang hé lộ ở
những đặc tính khác của nó.
KINH TẾ ĐI LÊN
Một cách điển hình, bong bóng xuất hiện sau vài năm tăng trưởng kinh tế ổn định
vững chắc, đồng thời lòng tin nhìn chung gia tăng. Những ảnh hưởng của các đợt
suy thoái hay bong bóng vỡ trước kia (ít nhất là trong cùng thị trường) đã lùi xa và
mờ đi. Ví dụ, bong bóng chứng khoán Mỹ thập niên 1990 xuất hiện trong ba năm
cuối cùng của một giai đoạn mở rộng kinh tế liên tục trong 9 năm liền, đồng thời
cũng ngay sau giai đoạn 15 năm mà thị trường chứng khoán rất mạnh và ổn định.
Tương tự, khủng hoảng chứng khoán và địa ốc châu Á hồi 1997-1998 cũng xuất hiện
