sau một thập kỷ tăng trưởng ấn tượng của khu vực này, giai đoạn từng được gọi là
“sự thần kỳ châu Á”.
Riêng bong bóng nhà đất Mỹ có một chút khác biệt, khi xuất hiện ngay sau khi
nền kinh tế thoát ra khỏi suy thoái. Tuy nhiên, nó cũng chỉ xuất hiện sau hơn 10 năm
tính từ đợt bong bóng nhà đất trước đó (đầu thập niên 1990, với quy mô nhỏ hơn
nhiều). Ngoài ra, bong bóng nhà đất lần này một phần là kết quả của đợt giảm lãi
suất nhằm đối phó lại bong bóng chứng khoán trước đó. Trong khi đó, bong bóng
nhà đất lớn nhất của thập niên đầu thế kỷ XXI xảy ra ở Anh, Úc và Tây Ban Nha,
chính là ba trong số ít các quốc gia phát triển tránh được đợt suy thoái giai đoạn
2000-2003.
SỰ XUẤT HIỆN CỦA MỘT YẾU TỐ MỚI
Như đã nói trước đây, một đặc điểm nữa của bong bóng là việc xuất hiện một thay
đổi hay sự phát triển nào đó trong nền kinh tế, điều sẽ biện minh cho việc tăng giá.
Trong thập niên 1990, đó là sự xuất hiện của máy tính và công nghệ làm việc theo
mạng, và rộng hơn là việc tăng năng suất nói chung của nền kinh tế Mỹ, đến mức
người ta lúc đó đã thường nói về khái niệm một “nền kinh tế mới”. Trong thập niên
1980 tại Nhật, yếu tố mới là sự cảm nhận rằng mô hình kinh tế Nhật, với những khái
niệm và phương pháp xuất sắc như quản trị hàng tồn kho just-in-time, sự tham gia và
gắn bó của người lao động, rồi quản trị chất lượng toàn bộ (total quality
management) v.v… đang thống trị cả thế giới. Các bong bóng nhà đất thì liên hệ chặt
với tình trạng nhập cư gia tăng và lãi suất giảm xuống.
THAY ĐỔI KHUNG TƯ DUY
Thông thường, sẽ có một cảm nhận về sự thay đổi “khung tư duy” ( paradigm
shift ), điều được những người có uy tín trong xã hội
tranh luận rất sôi nổi. Sau
đây chúng ta sẽ thấy người ta nhìn chung có xu hướng bẩm sinh là tin, hay muốn tin
rằng những sự kiện hiện tại hoàn toàn khác hẳn với những gì đã xảy ra trong quá
khứ. Đó là nét nghĩ đặc trưng của những người trẻ, và sự bùng nổ internet thập niên
1990 chủ yếu do những người trẻ tạo nên! Tuy nhiên một số người khác có những
lợi ích trong lập luận rằng “lần này sẽ khác những lần trước”, nhất là các nhà môi
giới, chuyên gia quản lý quỹ, đại lý môi giới bất động sản.
Tôi không tỏ ra mình là người biết trước mọi thứ, hay tuyên bố rằng “chẳng có
chuyện gì mới mẻ cả”. Kết quả kinh tế và những hành vi của thị trường luôn thay đổi
theo thời gian, những giai đoạn phát triển và suy giảm có thể kéo dài hàng thập kỷ
