Nguyễn đổng Chi
Kho Tàng Truyện Cổ Tích
111. NGUYỄN KHOA ĐĂNG
Ngày xưa, có nội tán Nguyễn Khoa Đăng là người có tài xử đoán. Khi còn
làm một chức quan nhỏ, ông đến trị nhậm hạt nào thường được mọi người
mến phục, không chỉ vì tài xét xử mà còn vì lòng tốt của ông lúc nào cũng
lo trừ hại cho dân.
Có lần, ông đến nhậm chức ở một huyện, một hôm có người dân làng kia bị
kẻ thù oán, đêm đến lẻn ra đồng phá hết cả một ruộng dưa. Đau xót cho
công lao vun trồng, dưa sắp được ăn chỉ trong một đêm bị héo rụng hết cả,
người ấy bèn đến kêu khóc với ông, xin ông minh xét. Ông Đăng theo ngay
người ấy về tận ruộng dưa khám nghiệm. Tất cả dấu vết đều chứng tỏ kẻ
gian đã dùng một cái thuổng xắn đứt ngọn dưa và dùng cán giẫm nát hầu
hết các gốc dưa. Nhưng hắn rất khôn ngoan, bao nhiêu dấu chân, hắn đều
cố ý xóa sạch. Ông hỏi người trồng dưa:
- Anh có ngờ ai thù oán mình không?
Người ấy kể cho quan nghe tên mấy người ở xóm, lập tức ông sai chức dịch
đi thu hồi tất cả các thuổng trong xóm lại, thuổng của nhà nào đều có ghi
tên nhà ấy vào cán. Đoạn, ông khám từng cán thuổng một, nhặt riêng mấy
cái khả nghi ra một nơi. Rồi ông sai người thè lưỡi liếm trên mấy cái cán
thuổng đó. Quả nhiên có một cái, người ta nhận thấy có vị đắng. Ông sai
lấy một gốc dưa đập giập vắt nước ra nếm thử thì chất đắng của dưa cùng
với chất đắng trên cán thuổng là một. Ông nhìn lại tên ghi ở thuổng thì
đúng là thuổng của một trong số mấy người mà nguyên cáo ngờ là có thù
oán với mình.
