Nguyễn đổng Chi
Kho Tàng Truyện Cổ Tích
130. SỰ TÍCH ĐỘNG TỪ THỨC
Vào đời nhà Trần ở châu Ái có một chàng trẻ tuổi tên là Từ Thức. Chàng
vốn con nhà quan. Năm 20 tuổi nhờ học giỏi thi đỗ cao, chàng được bổ một
chân tri huyện ở một huyện vùng Bắc. Khác với bọn quan lại khác, Từ
Thức vốn là người phóng khoáng, không chịu ràng buộc vào khuôn phép.
Chàng lại không thích những chuyện nịnh trên, nạt dưới, mà chỉ thích uống
rượu ngâm thơ, và đi chơi ngắm cảnh. Ở gần vùng Từ Thức trị nhậm có
một ngôi chùa lớn. Trước sân và xung quanh vườn trồng toàn một loại cây
mẫu đơn. Mỗi năm vào khoảng tháng giêng là mùa hoa nở rộ, cũng là kỳ
cúng Phật. Nhân dịp đó, các thiện nam tín nữ các nơi đua nhau về chùa lễ
Phật và ngắm hoa. Vì thế người ta cũng gọi là hội xem hoa hay là hội mẫu
đơn.
Một năm vào kỳ hội xem hoa, Từ Thức cũng có cái hứng đi hành hương
ngắm cảnh. Để khỏi làm kinh động dân chúng, Từ Thức cải trang thành
một người học trò. Chàng cũng không cho mang lính hầu và cáng xá đi
theo. Hồi này các chùa chiền được triều đình vì nể, nên có những bọn sư sãi
ỷ thế hoành hành. Để bảo vệ hoa, chùa này đặt ra một cái lệ ai bẻ hoa hoặc
là gãy cây sẽ bị phạt vạ một số tiền. Nếu không có tiền thì nhà chùa sẽ bắt
làm nô để đền nợ. Ngày hôm ấy có một cô gái đi xem hội vô tình không
biết lệ nhà chùa, thấy có hoa đẹp ở cạnh lối đi bèn rón tay ngắt một bông.
Thấy vậy, bọn thủ hộ trong chùa xông ra bắt giữ lại đòi tiền vạ. Cô gái thú
thực là mình đi xem hội không mang tiền theo nên không biết lấy gì đền.
Nghe nói thế, bọn thủ hội liền sai trói cô gái vào cột chùa cốt để làm nhục,
vặn cho ra tiền chuộc.
Vừa lúc ấy Từ Thức tiến vào cổng chùa. Thấy một người con gái yếu ớt bị
bọn vũ phu lăng nhục, Từ Thức không ngăn được cơn giận dữ. Chàng sán
đến đòi cởi trói cho cô gái. Bọn thủ hộ nhất định không cho và chỉ vào mặt
chàng:
- Này, nếu không có đủ một quan tiền chuộc thì anh chớ có động đến dây
