tan ra trong nước. Thầy tức giận cho là vô lễ bèn chém chết. Anh nhặt đầu
đặt lên cổ rồi cưỡi ngựa đá về hỏi mẹ: - "mất đầu còn sống được chăng?"
Mẹ anh cũng đáp: - "Mất đầu thì chết!". Anh ném đầu xuống ngã ra chết
sau khi dặn vợ, đặt xác mình ở đầm, mỗi ngày đốt một nén hương và nấu
một nồi cháo để nguội rắc xuống đầm, đủ một trăm ngày sẽ sống lại. Vợ
nghe lời, làm được chín mươi chín ngày, nhưng đến ngày thứ một trăm, vợ
đi rừng lấy củi, ở nhà mẹ không biết, đổ cả nồi cháo nóng xuống đầm, các
con trùng chết hết.
Hồn anh lại báo mộng cho vợ bảo vớt những con trùng chết chôn ở vườn
tre, khi tre tốt nếu có ai hỏi mua bảo phải có đủ một trăm đồng tiền mới
bán. Vợ làm theo. Một hôm có quan quân đi qua bị gãy đòn cáng. Một
người lính tìm đến nhà hỏi mua một cây tre tốt, nhưng hắn chỉ có chín
mươi chín đồng tiền. Người vợ không bán. Nhưng sau đó người mẹ vì
không biết chuyện, nên nhận lời bán. Lúc người lính chặt tre, thấy trong
cây tre người đã thành hình nhưng còn non yếu, chẳng mấy chốc thì chết.
Vì vậy anh không sống lại được nữa[4].
Theo người Tày Cao-bằng thì truyện trên là sự tích của Nùng Trí Cao.
Đoạn đầu kể như sau:
Nùng Trí Cao có lần bị buộc phải về chầu vua Lý ởThăng-long, bị vua giữ
lại và cho đi học. Vốn có con ngựa thần (có thể thu nhỏ bằng lóng tre). Cao
đêm đêm lại lén về thăm vợ. Vì thế vợ có thai. Bị mẹ chồng mắng nhiếc,
nàng dâu phải thú thật và phải giấu chiếc hài của chồng làm chứng. Như
trên, sáng dậy thấy mất chiếc hài. Cao phải ba lần kéo lùi mặt trời để có thì
