ngặt nghẽo. Vua thích thú lại càng làm già. Nhưng đột nhiên người đàn bà
bảo thị nữ thả đàn chó ra. Chó thấy vua ngỡ làngười lạ liền nhảy xổ tới cắn
chết. Người đàn bà vội bảo chồng:
- Mình hãy mau mau trèo lên ngai vàng đi!
Anh chồng lật đật trèo lên ngai vàng giữa lúc trăm quan và cung nữ rập đầu
bái mạng. Từ đó anh làm vua và ở với vợ trọn đời [1] .
KHẢO DỊ
Phần đầu truyện trên có nơi không kể việc báo ân của con chim mà là báo
ân của một con rồng. Số là anh chồng một hôm làm đồng đàn phải huyệt
đất rồng (có người nói táng mả vào lưng rồng), làm cho con rồng đau.
Rồng báo mộng bảo phải lấp lại (hoặc dời mộ đi nơi khác), nó sẽ cho một
thứ nước thần đưa lọ ra mà hứng, v.v...
Đồng bào Tày có truyện Ba anh em mồ côi là một dị bản của truyện trên:
Có ba anh em mẹ chết còn bố, tài sản chỉ có một con bò là quý giá. Bố chết,
hai em giết bò làm ma. Anh đi xa về thấy thế la mắng em sao không để bò
lại mà cày, rồi đây lấy gì làm ăn. Bèn đến mộ bố gào khóc đêm ngày. Hồn
của bố thương con cho con bạc đặt ở trên mộ. Được bạc, anh đưa về tiêu
dùng một mình, không chia cho các em. Em thứ hai thấy vậy, lại đến mộ bố
kêu khóc và được bố cho vàng. Đến lượt em út đến kêu khóc, bố nói không
