KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH - Trang 1986

Khoảng cuối thế kỷ XVIII Đoàn Thị Điểm có viết một truyện nhan đề là
Tùng bách thuyết thoại có nội dung giống hệt truyện Lưu Bình - Dương Lễ:
Thấy Hà sinh có văn tài mà bỏ học đi làm ruộng, Nguyễn sinh sau khi kết
bạn, bèn khuyên bạn đi học. Nghe lời, Hà sinh sau ba năm học tập đỗ thi
Hương và thi Hội. Trái lại, Nguyễn sinh cậy tài thi hỏng. Khi Nguyễn sinh
mang lễ vật đến mừng bạn thì Hà sinh tỏ vẻ lạnh nhạt không tiếp, nhưng
cũng như Dương Lễ, chàng bí mật sai một người thiếp đi giúp bạn. Được
sống gần người đẹp và được nàng hứa hẹn sẽ cùng kết duyên sau khi thi đỗ,
Nguyễn sinh nỗ lực học tập và cuối cùng đỗ hoàng giáp. Đỗ rồi, chàng đến
nhà bạn với một vẻ kiêu ngạo, và trong câu chuyện với bạn có nói đến một
nàng tiên giúp mình. Nhưng khi Hà sinh cho gọi người thiếp bưng trầu ra
mời, chàng mới biết sự thật[2].
Người Đun-gan ở tỉnh Cam-túc (Trung-quốc) có truyện Lu Lô nhận ra Ma
Chuẩn và sau đó thấy rõ lòng chàng, cũng có những nét tương tự với các
truyện trên:
Vì đến kinh kỳ dự thi với tay nải rỗng, Ma Chuôn đành dừng lại ở nhà một
phú hộ chuyên bỏ của làm việc thiện tên là Lu Lô. Không những giúp đỡ
người khách lỡ độ đường, Lu Lô còn nhận Ma Chuôn làm anh em kết
nghĩa. Nhờ tài học của mình cũng như sự hào hiệp của Lu Lô, Ma Chuôn
cuối cùng đến kinh, thi dỗ trạng làm quan to. Về sau, Lu Lô bị khánh kiệt
gia sản, tìm đến nhà Ma Chuôn để nhờ giúp dỡ, nhưng người này tiếp anh
một cách lạnh nhạt. Lu Lô buồn bã trở về và lấy làm tiếc rằng phải đến nhờ
vả một người như Ma Chuôn. Nhưng trên đường trở về anh gặp nhiều
người không quen biết, và tuy chỉ mới gặp lần đầu, Lu Lô thấy họ vui vẻ
mời mình về nhà khoản đãi tiệc tùng thân mật. Khi anh về đến nhà, thì từ
trên nền nhà cũ của mình có những người thợ khéo tay đã xây lên một ngôi
nhà hai tầng rất đẹp. Khi biết rằng ngôi nhà ấy cũng như sự mới mọc ân cần
nhận được trên dọc đường về là theo lệnh của Ma Chuôn, Lu Lô rất cảm
động. Sau anh chết, Ma Chuôn còn lo chôn cất bạn như đối với anh ruột[3].