Nguyễn đổng Chi
Kho Tàng Truyện Cổ Tích
PHẦN THỨ BA
NHẬN ĐỊNH TỔNG QUÁT
VỀ KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM
Chúng tôi tạm kết thúc công việc dẫn dắt bạn đọc đi thăm kho tàng truyện
cổ tích Việt-nam, một bộ phận quan trọng của những sáng tác tự sự truyền
thống nói riêng và của nền văn hóa dân gian nói chung.
Tuy gọi là kho tàng, nhưng thật tình đây chưa phải là toàn tập truyện cổ
tích Việt-nam - thực tế chưa ai dám tự cho mình là người nắm được tất cả -
mà chỉ mới là một phần nào đó, phần tiêu biểu nhất, đã được chọn lọc và ổn
định qua thời gian và nổi lên như một dòng chủ lưu trong đời sống truyện
kể luôn luôn biến hóa sinh động của văn học dân gian dân tộc qua mười thế
kỷ. Phần lớn những truyện tiêu biểu này đã được nhiều thế hệ nhà văn tiếp
nhận và ghi lại trong sách vở. Dĩ nhiên đa số trong kho tàng sưu tập của
chúng ta là những truyện lành mạnh, hay nói đúng hơn sự phát triển của cốt
truyện, nhân vật, tình tiết... của chúng không quá đối nghịch với tâm lý, đạo
đức con người cận hiện đại, vì để đến được với chúng ta, chúng đã phải lọc
qua rất nhiều màng lọc những hệ quy chiếu đạo đức và thẩm mỹ của nhiều
thời đại. Tuy nhiên, để bạn đọc nhìn nhận một cách đầy đủ toàn bộ diện
mạo và cấu trúc truyện cổ tích Việt-nam, chúng tôi cũng không bỏ qua một
số truyện mà sự sàng lọc nói trên vẫn chưa mài nhẵn hết những góc cạnh gồ
ghề nguyên thủy; đó là những truyện cổ tích mà ta thường xem là có khiếm
khuyết mặt này mặt khác, hoặc có kết cấu khác thường.
Nói chung, những hiện vật - truyện cổ tích - bày ở kho tàng này là do quần
chúng nhân dân các đời sáng tạo, gọt giũa, hoàn chỉnh. Những truyện ấy có
thể xuất hiện gần ta hơn, vào đầu thời kỳ cận đại, nhưng cũng có thứ chắc
chắn đã ra đời và tồn tại từ hàng nghìn năm nay.
