lấy chồng khác. Sau ba năm, rồi năm năm, vợ trông chồng mỏi mòn con
mắt. Hàng ngày, nàng bồng con lên núi, con mắt luôn luôn hướng về phía
chồng trẩy. Một hôm giữa cơn mưa to bão lớn, nàng đứng đợi mãi không
về. Đến lúc mọi người lên núi thì đã hóa thành đá. Người ta gọi hòn đá ấy
là Tô thị vọng phu [3] .
2. Theo Đại Nam nhất thống chí thì truyện đá Vọng-phu ở Bình-định như
sau:
Xưa ở làng Chính-uy có một người đàn bà sinh một trai một gái đều còn
nhỏ tuổi cả. Một hôm nhà phơi thóc, mẹ bảo con đuổi gà. Người con trai
nhặt đá ném gà, không ngờ trúng phải đầu em, máu ra lênh láng. Mẹ giận
mắng nhiếc rồi đuổi con đi. Người con trai sợ qua, trốn biệt đến hơn hai
mươi năm mới trở về thì mẹ đã chết, còn em thì lưu lạc không biết đi đâu.
Trơ trọi một mình hắn bèn ngụ ở làng. ấy. Sau đó, hắn lấy vợ người làng
Chính-minh, sinh được một trai một gái. Một hôm vợ chồng nhân thong thả
ngồi bắt chấy cho nhau: vết sẹo trên đầu vợ làm cho chồng rõ sự thật. Sau
đó, chồng đáp thuyền đi biệt nói dối là đi buôn. Vợ ở nhà trông đợi mỏi
mắt, thường dắt hai con lên núi trông ngóng buồn thương rồi đều hóa thành
đá.
3. Truyện của Lăng-đờ (Landes) (sách đã dẫn) kể cũng giống như truyện ở
vùng Bình-định vừa kể. Duy có khác ở chỗ lý do người anh bỏ trốn là vì cờ
bạc, còn kết cục thì chồng chết hóa làm sao mai, vợ làm sao hôm, con thì
làm sao đòn gánh thường ở giữa trời đợi sao hôm và sao mai [4] .
4. Ri-sa (Richard) có sưu tầm một truyện, lưu truyền ở một vùng dường
như là khoảng biên giới giữa Bình-định với Tây-nguyên, có nội dung hơi
khác:
