109
Còn theo Cầm kinh thì Miết Linh là bề tôi ñược Đỗ Vũ (tức Vọng Đế) tin dùng
cất làm tướng; về sau bị Miết Linh cướp ngôi, Đỗ Vũ tức và tiếc quá, ngày ñêm
kêu "Quốc! Quốc!
1
" ra rả. Sau có một ông tiên hiện ra trách: - "Quá tin người ñể
mất nước, kêu mà làm gì?". Đỗ Vũ thẹn quá chui lủi trong bụi cây. Sau hóa
thành chim, hễ thấy người là chạy, thỉnh thoảng vẫn kêu "Quốc! Quốc!". Đồng
bào Mường ở Hòa-bình cũng có truyện Sự tích chim quốc tương tự với truyện
của Trung-quốc. Dòng dõi họ Bạch ở Kim-bôi thuộc châu Lương-sơn (Hòa-
bình) kiêng ăn thịt chim quốc vì họ cho chim quốc là dòng dõi của Thục ñế. Mà
Thục ñế ở ñây lại là Thục An Dương Vương, mất nước, chết hóa thành chim,
luôn miệng kêu "Quốc! Quốc!".
Ở Nghệ-an có người kể Sự tích chim quốc như sau:
Có ñôi vợ chồng hiếm hoi, chỉ ñược một con trai, hỏi vợ cho ñám nào anh
cũng chê cả. Sau anh ñi buôn nước ngoài, sang ñất Thục, các cô gái thấy anh thì
phải lòng, trong ñó có một cô gái nhà quan. Cô gái về thưa với cha. Quan cho
ñòi anh ta ñến gả cho làm vợ. Hai người yêu nhau rất mực.
Lấy nhau ñược một năm thì có thư nhà sang báo anh về. Về ñến nhà, anh bị bố
mẹ giữ lại không cho ñi buôn xa nữa. Anh ta nhớ vợ ngày một héo mòn. Sau hóa
ra chim quốc, miệng lúc nào cũng kêu: "Thục quốc! Thục quốc!"
2
.
Đồng bào Nam-bộ lại kể truyện này với chủ ñề tình bạn, nhưng hình tượng
trong truyện khác với truyện của người Bắc-bộ ở trên:
Ngày xưa có một ông vua Chàm tên là La Hoa. La Hoa chuẩn bị ñem quân ra
ñánh nước Việt. Một người tên là Quốc vừa là bạn vừa là cố vấn, hết sức can
ngăn, nhưng không ñược. Tuy biết chắc thất bại nhưng Quốc cũng xin ñi theo ñể
chịu chung số phận. Cuộc chiến ñấu diễn ra kịch liệt ở Đèo Ngang. La Hoa bị
trúng một mũi tên chết. Quốc thúc quân báo thù, cuối cùng cũng chết.
Hồn của Quốc ñi tìm La Hoa nhưng không biết rằng xác La Hoa ñã bị kẻ ñịch
ñưa ñi mất tích. Tìm không ñược, hóa làm chim, luôn mồm kêu "Quốc Quốc, La
Hoa" (ý nói ñây là Quốc, La Hoa ở ñâu?)
3
.
Đồng bào miền Bắc còn một truyện khác nữa với chủ ñề mẹ ghẻ con chồng:
Có hai anh em: anh là con vợ cả ñã chết, em là con vợ kế. Mẹ ghẻ ghét con
chồng tìm cách làm cho chết. Một hôm bảo cả hai: "Mỗi ñứa cầm một túi vừng
lên Nam-sơn mà vãi, hạt của ñứa nào nẩy mầm mới ñược về ăn cơm, nếu không
thì ñừng về". Dọc ñường nghỉ ở gốc cây, em thử nhấc túi vừng của anh thấy nhẹ
(kỳ thực là do mẹ ghẻ ñã ñồ chín nên mới nhẹ như thế) bèn ñề nghị ñổi. Khi vãi
1
. "Quốc" là nước.
2
. Bản khai những truyện dân gian: cây cỏ, chim muông, yêu ma.
3
. Theo Lê Văn Phát. Cổ tích và truyền thuyết ở xứ An-nam.
