117
cày, không may vợ chết. Vợ hóa ra chim ña ña luôn mồm kêu câu: "Cách ca ca,
bốc chép (hay giẹp) cho cha"
1
.
b) Có hai vợ chồng một người kiếm củi ñẻ một con trai ñặt tên là Đa Đa. Con
lên 7 tuổi thì mẹ từ trần. Vợ kế của bố ñối ñãi với con chồng không tốt, luôn
luôn gây chuyện mắng chửi. Một hôm, bố ñi kiếm củi về, thấy con khóc trước
một bát cơm ñầy. Bố toan hỏi con thì dì ghẻ chạy ra lu loa xin chồng dạy con
kẻo nó nhục mạ không thể chịu ñược. Bố giận sẵn rìu ñánh con, không ngờ
chém vỡ ñầu con ở khoảng mặt, con lăn ra chết. Lúc làm lễ "mở cửa mả", tự
nhiên có con chim trong mộ bay ra kêu lên: - "Bát cơm cát trả cho cha, ñánh
chác ñầu ra, bạc ác ña ña". Bố về lục tìm xem lại bát cơm dì ghẻ với cho con,
mới thấy là một bát cát chỉ có một ít cơm phủ lên trên. Giận quá, bố lại choảng
cho vợ một rìu chết tuốt. Người ta nói ngày nay dòng dõi chim ña ña có một
vạch ñen từ mắt ñến tai ñó là dấu tích vết rìu chém phải; còn lông rằn ri trên
người nó là vết tích roi ñánh lằn ngang lằn dọc của dì ghẻ
2
.
Cũng có người
3
cho tiếng kêu của chim ña ña là "Bất thực cốc Chu gia" nghĩa
là không ăn lúa nhà Chu. Họ cho giống chim này là kiếp sau của Bá Di, Thúc
Tề. Đó là truyện do nhà nho kể theo ñiển tích của Trung-quốc
4
.
Xem thêm truyện Gốc tích tiếng kêu của Vạc, Cộc, Dù dỉ, Đa ña và Chuột (số
17).
1
. Theo lời kể của người Quảng-ngãi.
2
. Theo Lê Văn Phát. Sách ñã dẫn.
3
. Theo lời kể của người Hà-tĩnh, Vĩnh-phú và người miền Nam.
4
. Bá Di, Thúc Tề là con vua nước Cô-trúc ñời nhà Thương. Lúc cha sắp mất bảo lập em là
Thúc Tề làm vua. Cha chết, Thúc Tề nhường cho Bá Di, Bá Di không chịu, bảo ñó là mệnh
cha, rồi trốn ñi. Thúc Tề cũng không làm vua mà trốn nốt. Khi Chu Vũ Vương ñánh nhà
Thương, Bá Di ñón ñường ñể can; can không ñược bèn nói rằng từ nay không ăn lúa nhà Chu
nữa; cả hai anh em vào ẩn ở núi Thú-dương và bị chết ñói (Từ hải)
