272
người thợ mộc tạc một pho tượng ñàn bà. Đến phiên người thợ may, anh may
cho tượng một cái áo choàng, và cuối cùng ñến phiên thầy tu, ông làm cho pho
tượng hoạt ñộng bằng cách ñọc 40 bài kinh. Đến ñây thì trời sáng, cả ba cùng
tranh nhau
1
.
Về loại mô-típ "ñiểm nhãn", người Ấn-ñộ cũng có một truyện chép trong sách
Ba mươi hai truyện về ngai vàng (Sinhâysanadvâtrinctkâ). Nhân vật chính là Vi-
cơ-ra-ma nhận của một ông sư ăn mày ba vật mầu nhiệm: một miếng phấn, một
cái gậy và một miếng vải. Nếu dùng miếng phấn vẽ một ñội quân, rồi cầm gậy
tay phải, người ta sẽ làm cho ñội quân hoạt ñộng theo ý muốn, cầm tay trái thi
ñội quân ấy biến mất. Với miếng vải người ta có thể cầu ñược ước thấy. v. v...
2. Về tình tiết bỏ gói xương vào hàm rồng, chúng ta còn có truyền thuyết về
Đinh Tiên Hoàng rất phổ biến:
Ngày xưa bố Đinh Tiên Hoàng là một con rái cá bị người làng bắt ăn thịt. Bà
mẹ nhặt xương gác lên mái bếp. Sau ñó một thầy ñịa lý qua ñấy thấy có hàm
rồng ñang kỳ há miệng. Nhưng hàm rồng ở sâu dưới ñáy nước, thầy lại không
biết lặn, bèn nhờ một em bé (tức sau này là Đinh Tiên Hoàng) mang gói xương
của bố y bỏ vào miệng rồng. Nhưng bé Đinh lại ñánh tráo vào ñó gói xương rái
cá - bố của mình. Về sau, khi biết ñược sự thật, thầy ñịa lý báo thù bằng cách
bảo bé Đinh buộc thêm lưỡi gươm vào cổ con rồng, nói rằng ngôi ñất ấy phát
tướng, cần có gươm mới làm nên sự nghiệp. Nhưng không ngờ Đinh lại mắc
mưu thầy ñịa lý: lưỡi gươm treo vào cổ, lâu ngày gươm cứa ñứt mất cổ rồng;
ngôi nhà Đinh sau này không ñược lâu dài là vì thế.
Nói chung cũng như nhiều truyền thuyết mang tính chất mê tín khác, truyền
thuyết này chỉ là mượn lịch sử ñể tô vẽ cho nghề phong thủy.
3. Về chỗ rấm lúa thành binh, dân tộc Kar (Quảng-ngãi) cũng có truyện Tu-cờ-
rơm:
Tu-cờ-rơm là một thủ lĩnh nhiền lần chống nhau với quan và lính. Có lần ông
bị bắt nhưng ñêm ñến lại cởi trói trốn về. Nhờ ñược thần sai rùa vàng dưới hồ
hiện lên trao cho gươm, rồi lại ñến bày cho phép rấm ñậu xanh (không phải lúa)
trong một hầm ñá ñóng kín, chờ ñủ một tháng mở ra thì ñậu biến thành binh. Lại
phải chuẩn bị nồi cối giã gạo ñể cho binh lính làm cái ăn. Tu-cờ-rơm làm theo.
Vừa khi ông phải ñi ñánh kẻ thù, dặn vợ nếu ở nhà có sự gì lạ cũng cứ ñể yên.
Không ngờ vợ ông ở nhà thấy có tiếng lao xao dưới hầm tưởng có kẻ ñã lẻn ñến
phá công việc của chồng, bèn ñến nạy cửa hầm ra xem thì ra những hạt ñậu ñã
biến thành người nhưng còn thiếu nhiều bộ phận: kẻ thiếu tay, người thiếu mắt.
v. v...
1
Theo Van Ghen-nep (Van Gennep). Hình thành truyền thuyết.
