354
trước. Thấy kẻ này thiếu một vài quan, người nọ cũng nhất ñịnh giữ lại chừng ấy
không chịu ñưa. Về sau, họ bàn nhau mỗi người luân phiên nuôi bố mẹ một
năm. Nhưng người anh cả sợ rằng lỡ ra bố mẹ chết sớm thì người chưa nuôi có
lợi, mà người ñã nuôi sẽ bị thiệt thòi, nên rút xuống nửa năm, rồi lại rút xuống
ba tháng. Cuối cùng họ ñồng tình mỗi người nuôi một tháng, nhưng không theo
thứ tự nào cả mà bằng cách rút thăm. Càng già gân cốt càng suy, ñi lại không
ñược, do ñó càng ñòi hỏi phải chăm chút nhiều hơn. Thế mà trái lại, mỗi ngày sự
nuôi nấng cha mẹ mỗi tệ, thậm chí con chỉ mong ñến kỳ hạn ñể tống bố mẹ ñi.
Cứ như vậy chưa ñầy ba năm bố mẹ vì không chịu ñược ñói và rét, lần lượt
qua ñời. Do truyện này mà có câu:
Cha mẹ nuôi con bằng trời bằng bể,
Con nuôi cha mẹ con kể từng ngày.
Hay là:
Cha mẹ nuôi con bể hồ lai láng,
Con nuôi cha mẹ kể tháng kể ngày
1
.
KHẢO DỊ
Việt-nam còn có truyện Bù chì:
Có bốn anh em trai ñều ở riêng nuôi một cha già. Họ chia nhau mỗi người
nuôi một năm. Về sau ganh tỵ nhau, rút xuống còn ba tháng và giao hẹn trước
khi nhận bố về nuôi thì phải cân, nếu ai ñể bố nhẹ cân thì người sau không nhận,
bắt người trước phải nuôi cho ñến lúc lên cân.
Trong ñám con có một người rất keo kiệt, không cho bố ăn ñầy ñủ. Khi sắp
ñến phiên bàn giao, hắn biết rằng sẽ sút cân, nên ñúc sẵn một cục chì ñể lúc cân
bắt bố giắt vào cho nặng. Vì vậy có câu tục ngữ "Còn cha, pha chì nốt."
Một dị bản của truyện Bù chì kể có hơi khác. Đại thể cũng có bốn anh em trai
nuôi một bố già, cũng hẹn nhau mỗi người phải nuôi ba tháng và khi bàn giao
cũng phải cân. Cân không ñầy ñủ thì phải nuôi cho ñến lúc lên cân.
Trong số ñó có một ñứa nhà rất nghèo, nuôi bố bữa ñực bữa cái. Sắp ñến kỳ
bàn giao, rất lo bố sẽ sút cân. Bố thương tình ñúc một hòn chì ñeo vào cho nặng.
Vì vậy có câu tục ngữ "Cha mẹ bù chì cho con"
2
.
1
Theo Lăng-ñờ (Landes), sách ñã dẫn và lời kể của người Nam-bộ.
2
Theo Trương Vĩnh Tống. Mỹ Ẩm tùy bút.
