357
Hắn còn ñe dọa nhiều người nữa. Gặp ai không vừa ý, hắn nói:
- Rồi chúng mày sẽ biết tay ông!
Tất cả những hành ñộng của người học trò ñều ñược tâu báo về Thiên ñình.
Ngọc Hoàng nghe nói rất phật ý. Cho nên ít lâu sau ñó, người từ giữ ñền lại nằm
mơ thấy ông thần tin cho biết là không phải kinh sợ ñối với người học trò nữa vì
trên Thiên ñình ñã tước sổ mất rồi, không cho ñỗ ñạt nữa.
Ông từ hỏi: - "Tội của nó như thế nào?" - "Nó bị kết án là "dưới trăng bỏ vợ,
trước sân ñòi nhà, chưa làm nên ñã thất ñức"
1
. Bây giờ nó không ñược hưởng
phúc nữa".
Quả nhiên người học trò ñó thi mãi không ñỗ, muốn nối duyên lại với vợ cũ
cũng không ñược. Cửa nhà hắn ngày một sa sút dần. Do ñó mà có câu tục ngữ:
"Chưa ñỗ ông nghè ñã ñe hàng tổng"
2
.
KHẢO DỊ
Có người kể hơi khác về chi tiết: Người học trò ñi qua cổng ñền, ở ñó có hai
con chó ñá ñều vẫy ñuôi mừng, hỏi thì ñáp là vì biết ông sắp sửa ñỗ ông Nghè.
Từ ñó người học trò ấy luôn luôn dọa dẫm những người không vừa ý mình. Về
sau, hắn gặp chó không vẫy ñuôi nữa. Chó bảo: vì ông ăn ở xấu nên Thiên ñình
không cho ñỗ, bây giờ chỉ có cách làm việc thiện mới thay ñổi ñược ý trời. Một
hôm hắn qua sông thấy một bầy kiến trôi giữa dòng nước, bèn lội xuống vớt tất
cả lên. Nhờ thế về sau hắn lại ñậu.
3
Có hai truyện khác nội dung gần giống với truyện trên:
Truyện Hai anh em họ Lê ở Thần-ñầu: Xưa có hai vợ chồng một người tiều
phu họ Lê. Vì nghèo khổ cô ñơn nên bị bọn hương lý trong làng ñối ñãi rất tệ:
phu phen sưu dịch lúc nào cũng tróc vào họ, hơi chậm một tý là bị chúng ñánh
phạt. Tức mình, vợ chồng cầu khẩn mong có một mụn con ñể sau này rửa hờn.
Thượng ñế sai hai Trạng xuống ñầu thai. Hai vợ chồng mừng lắm, cố kiếm củi
cho nhiều, lấy tiền cho con ñi học. Về sau cả hai anh em ñều ñậu Trạng. Lúc
vinh quy, voi ngựa quân gia ñầy ñường, ñi ñến ñâu các quan và hương lý ñịa
phương ñều phải ñón rước tấp nập. Những người khinh bỉ ñánh ñập hai vợ
chồng ngày xưa bây giờ cũng ñến chào lạy họ. Hai vợ chồng rất hả hê bảo con:
"Ngày xưa chúng nó lấn áp nhà ta ñủ ñiều, bây giờ các con cố làm cho chúng nó
1
Nguyên văn "Nguyệt hạ phóng thê, ñình tiền tỷ trạch, vị ñắc ý cố thất ñức".
2
Theo Nguyễn Văn Ngọc. Sách ñã dẫn
1
Theo Tạp chí chúng tôi (1910)
