358
biết mặt". Con nghe lời, nhưng sau ñó ít lâu, hai ông Trạng làm bậy, có một vị
thần bèn tâu lên Thượng ñế. Thượng ñế liền ñòi hai Trạng về.
Một truyện Thần với Thần ñồng: Làng Cẩm-lâm từ xưa chưa có người ñậu ñạt
làm quan. Một hôm trên Thiên ñình phái một ông Trạng ñến làng ấy, cho ñầu
thai vào nhà hai vợ chồng ñốn gỗ. Họ ngoài 40 tuổi mới sinh con trai. Thằng bé
lên 7, nổi tiếng thần ñồng. Gần nhà có ñền thờ Thành hoàng, ñứa bé thường
ngày chơi với các bạn ở ñó. Một ñêm, ông từ mộng thấy thần bảo: - "Trạng hay
ñến ñây bắt buộc ta vì kính lễ phải ñứng dậy luôn. Vậy bảo làng làm cho ta một
cái bình phong che trước ngai cho ta ẩn".
Làng nghe nói không tin, cho một người ra ngủ ở ñền cầu mộng. Thần lại cho
biết như trước. Hương lý bèn xây một cái bình phong ñể không ai ñược nhìn vào
tượng thần. Và từ ñó trở ñi nhiều người ñâm ra ghen ghét nhà thần ñồng, họ gây
sự với bố mẹ và làm tình làm tội ñánh ñập dọa nạt luôn. Thiên ñình thấy dân
làng vô lễ ñối với Trạng, bèn phạt họ bằng cách ñòi Trạng về. Cho nên ít lâu sau
thần lại báo mộng cho ông từ rằng: - "Chúng mày có thể phá bình phong ñược
rồi vì Thiên ñình quyết ñịnh không cho Trạng ở làng chúng mày nữa". Vài ngày
sau thần ñồng chết
1
.
Trong Liêu trai chí dị có truyện Gả em thế chị (Tỷ muội dịch giá) có nói tới
một người học trò chưa ñỗ ñã toan ñổi vợ.
Một anh học trò họ Mao, bố trước làm nghề chăn trâu, ñược nhà họ Trương tư
cấp và hứa gả con gái lớn cho. Nhưng cô gái không muốn kết duyên với con nhà
chăn trâu, nên ñến ngày cưới cương quyết không chịu về. Cô em khuyên dỗ bị
chị mắng: "Đừng lắm lời, mày sao không lấy nó ñi!" - "Nếu bố mà gả, em ñáp,
thì em sẽ lấy". Cuối cùng người bố phải ñánh tráo người em thế chị.
Tuy biết có sự ñánh tráo, lại vợ mới có bệnh chốc ñầu, người học trò họ Mao
cũng không phàn nàn, hai vợ chồng ăn ở với nhau tương ñắc. Chồng sau ñó, một
hôm ñi thi, qua quán họ Vương ñược tiếp ñãi tử tế. Họ Vương cho biết ñêm qua
thấy thần báo mộng rằng sáng mai có giải nguyên họ Mao qua ñây, sẽ giúp mình
khỏi tai ách. Nghe tin này, người học trò họ Mao có vẻ hý hửng. Cũng như
truyện trên của ta, hắn bắt ñầu nghĩ ñến vợ mình ñầu tóc xấu xí, nay mai chơi
với người sang không khỏi bị chê cười. Sau này khi phú quý sẽ thay ñi thôi.
Nhưng ñến lúc treo bảng không thấy có tên mình, hắn rất buồn thẹn, bỏ về,
không dám ghé lại quán họ Vương.
Ba năm sau, hắn lại ñi thi; và lại ñược họ Vương tiếp ñãi tử tế như trước. Hắn
trách họ Vương lần trước nói không nghiệm. Nhưng họ Vương ñáp: - "Hồi ấy
thần có báo mộng cho tôi biết vì ngài có âm mưu ñổi vợ, nên bị âm ty phạt
không cho ñỗ". Người học trò họ Mao tỉnh ngộ, tỏ lòng hối hận, nên khoa ấy thi
1
Theo Lăng-ñờ (Landes). Sách ñã dẫn.
