Bị) để trông coi việc lớn. Lưu Bị thường dẫn quân đội đi chinh chiến bên
ngoài để Gia Cát Lượng ở Thành Đô trông coi triều chính, chẳng bao lâu
khắp vùng Ích Châu đều dư thực dư binh”.
Từ đó có thể thấy Gia Cát Lượng có tài điều hành và lập kế sách là một trợ
thủ rất lớn bên cạnh Lưu Bị.
4. Đời loạn trọng khoan dung, đời bình trọng sách vở.
Cứ theo bình luận của Trần Thọ, Gia Cát Lượng đã có những thành công rất
lớn, đáng kể là giai đoạn thứ hai, với vai trò một chính trị gia nổi tiếng. Khi
đã có địa bàn của mình (3 quận Kinh Châu mượn của Tôn Quyền) Gia Cát
Lượng đã dốc tâm điều hành công việc quản lý. Sách Tư trị thông giám có
ghi rằng: “Gia Cát Lượng phụ tá Lưu Bị cai quản đất Thục pháp lệnh rất
nghiêm, tầng lớp thế gia quan liêu đặc quyền ở Ích Châu chịu không nổi
thường vẫn oán thán”.
Một nhân vật tiêu biểu cho giới quyền quý cũng là một công thần của Lưu
Bị khi vào Thục là Pháp Chính bèn khuyên Gia Cát Lượng rằng: “Cứ như
Lưu Bang - Hán cao tổ xưa sau khi vào được Quan Trung phế bỏ pháp lệnh
của đời Tần chỉ còn giữ lại ba chương quy định khiến cho dân Tần rất cảm
kích bởi đức độ khoan dung. Nay tướng quân được ủy thác cai quản cả Ích
Châu, trông coi quốc sự nên vỗ yên dân chúng, thi hành pháp luật nghiêm
minh, theo kế phản khách ví chủ tướng chẳng nên làm ư? Hy vọng ông sẽ
khoan dung hình phạt, nhẹ bớt lệnh cấm, để hợp với mong mỏi của dân đất
Thục”.
Gia Cát Lượng đáp rằng: “Tiên sinh chỉ biết một mà không biết hai, nước
Tần thi hành chế độ hà khắc dẫn đến dân tình oán hận, nơi nơi phản loạn,
thiên hạ bởi thế đất lở ngói vỡ. Lưu Chương vốn nhu nhược lại cố chấp nên
chính trị ở đất Thục không phát huy được, chẳng nêu đức độ, hình phạt
chẳng đủ, tầng lớp quan liêu thế tộc thừa cơ giành độc quyền, đạo quân -
thần chẳng rõ ràng, nền luân lý xã hội cũng tan mất cả. Thực ra, đối với
