Viên và quân Tây Lương ắt sẽ nhân cơ hội mà manh động, thậm chí có thể
phối hợp các cựu thần nhà Hán ở Hứa Đô chống lại Tào Tháo. Đến lúc ấy,
mươi năm vất vả gây dựng sẽ thành bong bóng nước. Bởi thế Tào Tháo
thấy trước tình hình vội chạy về trấn giữ phương bắc.
Song đường rút chạy từ Hoa Dung đến Tương Dương không dễ dàng gì.
Buổi trưa ngày 23 tháng 11, trời mưa đổ rào, vùng Hoa Trung nhiệt độ hạ
thấp, không khí ẩm thấp mà lạnh giá, đường đi đầy bùn lầy nhão nhoét ngựa
xe rất khó qua lại. Tào Tháo phải hạ lệnh cho những binh sĩ không còn sức
tác chiến ôm một bó cỏ, chạy lên trước phủ lên mặt đường, để cho đội kỵ
binh của Tào Dục mới được sắp xếp lại, hộ tống Tào Tháo qua đó một cách
vất vả, nghe nói đội tiên phong bậc nhất đã đến Tương Dương, nay không
còn được 300 kỵ binh. Còn Trương Liêu và Từ Hoảng trên đường rút chạy
cũng tổn thất không ít binh sĩ; Nhạc Tiến và Tào Thuần cơ hồ phải liều
mình mà rút chạy. Cuộc rút chạy đáng sỉ nhục, sự thảm bại trên chiến
trường làm mất tinh thần binh sĩ, tuy chưa bị quân địch truy kích gấp, song
lòng quân dao động, khiến tướng sĩ tan tác quá nửa, tổn thất xem chừng còn
nghiêm trọng hơn ở chiến trường. Đối với bản thân của Tào Tháo mà nói
đây là đòn đánh nặng nề chưa từng có kể từ lúc dựng nghiệp đến giờ.
Tam quốc diễn nghĩa miêu tả, Gia Cát Lượng từng phái Triệu Vân, Trương
Phi, Quan Vũ đến các địa điểm mai phục, tập kích quân Tào Tháo rút chạy,
để cho Tào Tháo phải chạy thất điên bát đảo, giữa đường lại gặp phải Quan
Vũ ở Hoa Dung vì nghĩa mà thả Tào Tháo, có thể nói thực khó tin và hoang
đường. Thực ra đội quân Lưu Bị, tự biết thực lực có hạn, chỉ bố phòng một
chỗ, về căn bản chưa từng nghĩ đến việc truy kích Tào Tháo. Đặc biệt là
Gia Cát Lượng giữ lập trường bàng quan, đang tiến hành một “âm mưu xảo
kế” khác là tranh thủ đoạt lấy bốn quận phía nam Kinh Châu.
6. Thâu tóm nửa phần phía nam Kinh Châu.
