KHỔNG MINH GIA CÁT LƯỢNG ĐẠI TRUYỆN - Trang 207

Công đã truyền cho Trương Lương cuốn Thái công binh pháp. Theo khảo
cứu thực tế hai cuốn sách này đều do người đời sau làm ra, đương nhiên
chẳng phải vì thế mà nó không có giá trị, trái lại những tác phẩm kiểu ấy
thường là sáng tác tập thể của nhiều người, thậm chí trong đó có thể có
không ít trước tác của Khương Thái Công và Trương Lương, hoặc là những
lời nói việc làm còn ghi lại được. Ở Nhật Bản đạo sĩ Cát Điền Tùng Ấm cho
rằng, Lục thao và Tam lược giàu trí tuệ hơn binh pháp Tôn Tử. Còn nhà
binh pháp Tiểu Phan Cảnh Hiến đối với tinh thần của hai cuốn binh pháp
này, cũng rất tôn sùng.
Đặc biệt là Tam lược, đã trực tiếp đề cập sách lược lấy nhu khắc cương, lấy
nhược khắc cường. Nó nhắc đến câu sấm ngôn trong binh pháp Thái Công:
“Nhu có thể chế cương, nhược có thể chế cường”. Tiếp đó lại thuyết minh
rõ rằng: “Bởi vì nhu là loại đức tính, dễ bao dung người khác, cũng dễ
được người ta chấp nhận. Cương là loại nguy hiểm dễ sát thương người
khác cũng thường bởi thế mà bị người ta trừ hại. Kẻ nhược tiểu dễ được sự
đồng tình và giúp đỡ của người khác, kẻ hùng cường thường bị sự tấn công
từ bốn phía”.
Song kẻ nhu nhược dễ bị khinh rẻ, nhu nhược dễ dẫn đến hủy diệt; bởi thế
trong nhu vẫn nên có cương, từ nhược ắt nên chuyển thành cường thịnh,
kiêm đủ bốn yếu tố ấy tùy thời thế mà vận dụng thích hợp ắt sẽ lên được.
Cương nhu tinh tế, cường nhược hỗ tương, hành động biến hoá tự do,
không dễ nắm bắt, cũng như sự biến hoá vô thủy vô chung của đại tự nhiên,
là chỗ mà trí tuệ của nhiều người còn chưa dễ thấu hiểu được.
Phép dùng binh cần phải linh hoạt, không câu nệ hình thức cố định, dập
khuôn theo hình thế trước đó mà phải tùy cơ ứng biến căn cứ vào hành
động của kẻ địch, vận dụng đối sách thích hợp; có một quân đội như thế,
mới có thể xưng bá thiên hạ, thành ra bậc đế vương ở đời.
Cho nên có thể nói: “Năng nhu năng cương, quốc gia ắt sẽ ngày mỗi thêm
uy tín, năng nhược năng cường thì quốc gia ắt sẽ có thế lực hùng mạnh;
thuần nhu thuần nhược thì quốc gia ắt sẽ bị xâm lược; thuần cương thuần
cường thì quốc gia dễ bị suy vong”.