KHỔNG MINH GIA CÁT LƯỢNG ĐẠI TRUYỆN - Trang 390

Thế nào là phạt mưu, phạt giao, phạt binh, đánh binh? Phạt binh và đánh
thành là động dụng vũ lực, là điều dễ hiểu vậy. Song phạt mưu, phạt giao là
như thế nào, nó có quan hệ gì với nhau.
Tào Tháo khi chú giải binh pháp Tôn Tử, đã giải thích phạt mưu như sau:
“Địch mới có mưu, phạt ấy dễ vậy”. Nói cách khác, phải hiểu kẻ địch đang
nghĩ gì, để lựa chọn phương pháp, đề ra sách lược cụ thể mà giải quyết.
Chẳng thể đợi đến khi sự việc đã khuếch đại đến mức không nắm được, chỉ
biết đứng mà nhìn binh mã tràn qua. Cho nên phạt mưu là công phu suy
nghĩ và chuẩn bị, song để thực hiện tốt thì phải phạt giao.
Đỗ Mục khi chú thích Binh pháp Tôn Tử đặc biệt đề cập đến dự liệu của An
Tử, tránh được một cuộc giao chiến, để giải thích ý nghĩa của việc dùng
binh thế nào là phạt mưu và phạt giao.
Thời Xuân Thu, Tấn Bình Công muốn đánh nước Tề bèn phái sứ giả Phạm
Chiêu sang nước Tề thám thính tình hình, Phạm Chiêu yết kiến Tề Cảnh
Công, giả vờ say rượu muốn làm nhục Tề Cảnh Công, lại bị An Tử biết mà
ngăn chặn, Phạm Chiêu sau khi về nước nói với Tấn Bình Công: “Nước Tề
chưa thể đánh được, thần muốn làm nhục vua nước ấy mà An Tử đã biết
rồi”.
Bởi An Tử giỏi công việc ngoại giao nên có thể ngăn cản dễ dàng âm mưu
xảy ra chiến tranh lần ấy. Khổng Tử từng khen rằng, “không vượt quá một
hội nghị quốc tế, mà bắt bẻ được việc ở nơi nghìn dặm. An Tử thực tài giỏi
vậy”. Cũng tức là nói An Tử lấy kỹ xảo ngoại giao kiệt xuất, đã hoàn thành
nhiệm vụ hàng đầu là phạt mưu.
Bởi đã phạt mưu và phạt giao thì không cần phải phạt binh và đánh thành.
Bởi thế làm một nhà lãnh đạo chính trị, công tác rất quan trọng là duy trì
hoà bình tất yếu. Gia Cát Lượng nỗ lực xây dựng liên minh Ngô - Thục có
thể có không ít đại thần phái Diều Hâu, Thục Hán không hiểu cho ông ta,
song lấy đại cục mà nói, để thúc đẩy chính quyền Thục Hán khôi phục lại
nhà Hán vinh quang ngày xưa, nếu như muốn có lực lượng đầy đủ đối chọi
được Tào Nguy cướp ngôi nhà Hán, kiên trì lập trường của mình, xây dựng
sự ổn định chiến tuyến phía đông và trạng thái hoà bình, đích xác là điều
tuyệt đối cần thiết.