nước Thục vẫn rất nhớ tiếc ông ta, giống như nhân dân đời Chu nhớ tiếc
Chiến Công (quan phụ chính đời nhà Chu).
Bất luận vê chính trị hoặc quân sự, Gia Cát Lượng bố nhiệm hiền tài có
nguyên tắc, khiến ông ta từ một văn quan trở thành người quản lý chuyên
nghiệp ưu tú ở thời đại chiến loạn.
Lời bình của Trần Văn
Trong binh pháp Ngô Tử, ở phần thứ 3 “Trị binh thiên” có đặc biệt nhấn
mạnh nguyên nhăn răn bảo.
Ngô Khởi chỉ rõ, quản lý thuộc hạ ắt phải bắt đầu từ giáo dục huấn luyện.
Song một người không dạy được vạn người, bởi thế với tập thể đồng thời
chịu giáo dục, không gì bằng lựa chọn cách khuếch tán lũy tiến theo cấp số
nhân, để phát huy hiệu quả thiết thực.
Giáo dục huấn luyện quan trọng nhất là thuần thục động tác cơ bản, không
đủ cơ sở sẽ không thể đáp ứng các loại biến hoá. Có dạy phương pháp biến
hoá cũng không thiết thực dùng đến; chỉ có học thuộc lòng động tác cơ bản,
mới có thể vận dụng nhuần nhuyễn, phát huy uy lực chiến đấu thực tế chân
chính.
Không đủ năng lực tác chiến, thường sẽ bởi thế mà mất mạng; kỹ thuật ứng
dụng không thuần phục, thường sẽ thất bại; bởi thế cách dùng binh, dạy
bảo là đầu. Song đường lối dạy bảo, cần phải chân chính hữu hiệu, nhất
định phải nắm được tính giai đoạn. Một người học chiến thuật, dạy cho 10
người khác; mười người học chiến thuật, dạy cho 100 người khác; 100
người học chiến thuật dạy cho 1000 người khác; 1000 người khác dạy cho
vạn người khác; vạn người học chiến thuật dạy cho ba quân.
Như thế nào là động tác cơ bản của học chiến thuật ? Ở nơi gần đợi kẻ địch
từ xa lại; nghỉ ngơi đầy đủ đợi kẻ địch mỏi mệt; lấy quân ăn no để đợi quân
địch đang đói; hình thái trận biến hoá phải vận dụng nhuần nhuyễn; trận
hình tròn có thể mau chóng biến thành trận hình vuông, khiến kẻ địch mò
