KHỔNG MINH GIA CÁT LƯỢNG ĐẠI TRUYỆN - Trang 417

6. Việc binh vốn chẳng lành, chẳng thể không lo không sợ.
Quân đội xem tướng soái là chủ, bởi thế lựa chọn tướng soái không thể
không nghiêm minh. Trong trước tác binh pháp của ông, thiên “tướng
uyển” chiếm một phần rất quan trọng.
Song về việc dùng binh, Gia Cát Lượng rất là cẩn thận, ông cho rằng việc
binh là việc chẳng lành, bất đắc dĩ mới dùng vậy. Lại nói kẻ làm tướng, là
tư lệnh của mọi người, là lợi khí của quốc gia. “Quân đội là người bảo vệ
nhà nước và nhân dân, sự ưu tú của tướng lĩnh có quan hệ đến sự an toàn
của nhà nước và nhân dân”.
Bởi thế, Gia Cát Lượng cho rằng, tướng lĩnh ắt phải “biết rõ đạo trời đất,
hiểu lòng mọi người, luyện tập tốt binh khí, rõ được lễ thưởng phạt, hiểu
được mưu đồ của địch, thấy được chỗ hiểm của đường đi, chiếm được tình
cảm chủ khách, biết tiến lại biết thoái, thuận theo thòi cơ, biết chuẩn bị
phòng thủ, tăng cường thế lực chinh phạt, đề cao được tinh thần binh sĩ,
hiểu được kế sách thành bại, thấu rõ việc sinh tử”. Như thế mới có thể gọi
được là tướng lĩnh cầm quân, cầm bắt được kẻ địch.
Đạo làm tướng của ông, có điểm giống với tướng đạo thời chiến quốc của
Nhật Bản, dụng binh và trị quân đều xem trọng làm tướng lĩnh chẳng những
cần dùng sức, lại càng cần dùng đầu não. Tướng lĩnh phải suy nghĩ lo lắng
công việc, luôn quan tâm đến đòi sống tinh thần và vật chất của kẻ dưới.
Ông cho rằng: Tướng không tư lự, quân không khí thế, không đủ tâm lực
mà chuyên lo mưu mẹo, tuy có trăm vạn quân, mà kẻ địch lại không sợ vậy.
Dẫn binh rất trọng yếu là ở tâm lực, trên dưới đồng tâm hiệp lực, mới phát
huy điều kiện cơ bản tác chiến. Ông cũng cho rằng chỉ có nghiêm minh kỷ
luật, luận công luận thưởng, xây dựng chế độ tốt lành, mới xứng được gọi là
tướng soái hợp cách.
Trong binh pháp cổ đại, Gia Cát Lượng xem trọng không phải đạo ứng
biến, mà là xây dựng kỷ luật quân đội. Ông cho rằng Tôn Vũ có thể đánh
thắng thiên hạ, là do cách vận dụng sáng tỏ vậy. Ông lại nói cụ thể rằng,