mang tên Auschwitz-Birkenau, tại ngoại ô phố nhỏ Oświeçim
cách cố đô
Kraków (Ba Lan) chừng 60 cây số về phía Tây.
Trong gần năm năm hoạt động (từ ngày 14-6-1940 đến 27-1-1945, khi
được các đạo quân Liên Xô giải phóng, đã có hơn 1,5 triệu người thiệt mạng
tại Auschwitz – hơn 90% số này là dân Do Thái. Cái tên Auschwitz đã đọng
lại trong lịch sử như biểu tượng của holocaust, của khủng bố và hủy diệt,
cũng như của sự chà đạp thô bạo những quyền con người căn bản nhất.
Những cuộc thảm sát holocaust đã khiến ít nhất 6 triệu người Do Thái
thiệt mạng, trong tổng số 11 triệu mà Ban lãnh đạo Quốc xã đã trù liệu, theo
một dự kiến hiện còn lưu lại trong văn bản
. Nhưng con số toàn bộ các nạn
nhân thì lớn hơn thế nhiều: 9-10 triệu, có ước đoán còn lên tới 26 triệu!
* * *
Trong số những quốc gia phải chịu ảnh hưởng nặng nề của holocaust,
Hungary là một trường hợp đặc biệt, ở chỗ tại đây, sự đày ải và diệt chủng
sắc Do Thái đã diễn ra với sự “hợp tác” và ủng hộ hết sức nhiệt tình của
chính quyền và lực lượng hiến binh (csendőrség) nước này.
Ngay sau khi bị Đức Quốc xã chiếm đóng vào ngày 19-3-1944, chính
phủ bù nhìn thân Đức của Hungary đã ban hành hàng trăm sắc lệnh có nội
dung bài Do Thái, trước tiên buộc sắc dân này phải “cống nạp” các vật dụng
được coi là quý thời đó, như xe hơi, điện thoại, đài điện… để rồi sau đó, mọi
tài sản của họ đều bị “phong tỏa.”
Không chỉ bị cấm làm các nghề bác sĩ, ký giả, trạng sư, diễn viên,
không được kinh doanh và có cửa hiệu, không được làm việc trong bộ máy
hành chính, người Do Thái Hungary còn bị cấm bén mảng tới những nơi vui
chơi giải trí công cộng, rạp phim, nhà hát, bị hạn chế lượng thực phẩm hằng
ngày và một học viện còn được thành lập để “nghiên cứu khoa học” về “tính
chất chủng tộc” của sắc dân Do Thái. Ngôi sao vàng sáu cánh mà họ bắt
buộc phải đeo trên vạt áo, như một dấu hiệu phân biệt nhục nhã, họ có thể bị
