29.
Mùa đông đã đến, Weeks đi Berlin dự các buổi giảng bài của Paulssen,
và Hayward bắt đầu tính chuyện đi về phía Nam. Nhà hát địa phương đã
mở cửa. Hàng tuần Philip và Hayward đến đó hai lần với mục đích đáng
khen là trau dồi thêm tiếng Đức, Philip cho đó là cách giải trí lý thú để rèn
luyện ngôn ngữ cho thành thạo hơn là đi nghe thuyết pháp. Giữa sự phục
hồi nghệ thuật kịch nói, họ thấy được sở trường năng khiếu của mình.
Nhiều vở của Ibsen được ghi trong tiết mục biểu diễn mùa đông; vở “Danh
dự” của Sudermaran lúc bấy giờ là một vở mới và khi được diễn trong
thành phố yên tĩnh của những trường đại học, nó đã gây ra một sự bàn tán
sôi nổi nhất, nó được khen ngợi hết lời, và Philip chứng kiến một loạt tác
phẩm trong đó cái hèn hạ của con người được phơi bày ra trước mắt chàng.
Cho đến lúc ấy, trong đời chàng chưa một lần xem kịch (những gánh kịch
rong nghèo nàn thinh thoảng cũng đến nhà Hội Đổng ở Blackstable biểu
diễn phục vụ, nhưng cha sở phần vì nghề nghiệp, phần vì cho họ là xoàng
nên chẳng bao giờ xem) thể mà chàng đâm ra say mê sân khấu. Chàng rùng
mình khi bước vào một nhà hát tồi tàn, nhỏ hẹp, tối tăm. Chẳng mấy chốc,
chàng đã đến mức hiểu được những nét riêng biệt của đoàn kịch nghèo khổ
này; qua bảng phân vai, chàng có thể nói ngay tính cách nhân vật trong vở
kịch; nhưng Philip không cho điều đó là quan trọng. Ðối với chàng đó là
đời thật. Đó là cuộc đời khác thường, tối tăm, dằn vặt, cuộc đời trong đó,
đàn ông, đàn bà phô bày tâm hồn xấu xa của họ trước những con mắt lạnh
lùng; gương mặt xinh đẹp che đậy đầu óc sa đọa, người đoan chính dùng
đức hạnh như mạng đeo mặt để che giấu thói xấu thầm kín của mình, người
có vẻ tráng kiện ngất xỉu vì yếu đuối; người lương thiện hư hỏng, kẻ trinh
bạch thì dâm đãng. Người ta có cảm giác như ở trong một căn phòng đêm
qua đã diễn ra một cuộc truy hoan; sáng ra cửa sổ chưa mở, đèn khí leo lét,
không khí còn nồng nặc mùi bia, mùi đầu mẩu thuốc lá. Không một tiếng
cười. Quá lắm là người ta cười thầm tên đạo đức giả hay thằng điên; đó là
