42.
Có sự xáo trộn trong bọn họ. Flanagan và hai ba người nữa đến ca vũ
trường, còn Philip thì cùng Clutton và Lawson lững thững tới Closeries de
Lilas.
- Cậu phải đến Gaité Montparnasse. - Lawson bảo anh - Ðó là một trong
những nơi đẹp nhất Pari. Mình có ý định một ngày nào đấy sẽ vẽ cảnh đó.
Chịu ảnh hưởng của Hayward, Philip xem tiệm ca vũ - với con mắt đầy
khinh bỉ nhưng anh lại đến Pari đúng lúc những khả năng nghệ thuật của nó
vừa mới được phát hiện. Ánh sáng bố trí đặc biệt, những khối đỏ sẫm và
vàng lờ mờ, bóng tối sâu và những đường nét trang trí gợi ra một đề tài
mới; và có đến một nửa các xưởng vẽ trong khu vực chứa đựng những bức
vẽ được phác thảo tại nhà hát này hay nhà hát nọ của địa phương. Noi
gương các họa sĩ, những nhà văn bỗng nhiên kết hợp lại để tìm ra giá trị
nghệ thuật của các thể loại đặc biệt này; những diễn viên mũi đỏ nhờ có ý
thức về tính cách, được tán dương lên đến tận mây xanh; các nữ ca sĩ béo
phị kêu gào hàng hai mươi năm nay trong cảnh tối tăm bỗng được phát hiện
là có khả năng khôi hài không ai bắt chước được. Có người tìm thú thẩm
mỹ trong việc xem chó biểu diễn; trong khi đó những người khác vắt kiệt
vốn từ để ca tụng tài hoa của người làm trò ảo thuật và người cưỡi xe đạp
xiếc. Cả quần chúng cũng do ảnh hưởng mà trở thành mục tiêu của một sự
quan tâm thân ái. Cũng như Hayward, Philip đã học được thói nhìn vào
đám đông mà khinh thị con người, theo kiểu vơ đũa cả nắm, anh có thái độ
của người trùm chăn cô độc, chán chường ngắm nhìn trò hề của cái tầm
thường, nhưng Clutton và Lawson lại hăng say nói về quần chúng. Họ sôi
nổi mô tả những đám người chen chúc như nêm ở các chợ phiên Pari, mô tả
những bộ mặt, một nửa bóng loáng trước ánh sáng đèn đất, một nửa khuất
trong bóng tối, và tiếng kèn trompette inh ỏi, tiếng huýt sáo, tiếng nói năng
