170
tượng là đám mây, và người ta cần được quang đãng để biết
cái đang đó.
Saraha nói:
Những người vứt bỏ niết bàn
Thèm muốn cõi giới của luân hồi thô thiển.
Luân hồi (samsara) có nghĩa là sống như thân thể, như
tâm trí, như bản ngã. Luân hồi nghĩa là sống hướng ngoại,
luân hồi nghĩa là sống với mọi vật. Luân hồi nghĩa là sống
với ý tưởng rằng tất cả đều là vật chất và chẳng có gì khác.
Luân hồi nghĩa là ba chất độc: sức mạnh, danh vọng, thế lực -
sống trong thế giới với ý tưởng có nhiều sức mạnh hơn, nhiều
danh vọng hơn, nhiều tiền bạc hơn, nhiều thế lực hơn...thế
này và thế nọ; sống trong đồ vật và vì đồ vật. Đó là ý nghĩa
của từ luân hồi - thế giới.
Quan sát bản thân mình: bạn đã bao giờ sống với con
người hay bạn sống chỉ với đồ vật? Vợ bạn là người hay đồ
vật? Chồng bạn là người hay đồ vật? Bạn đối xử với chồng
mình như một con người, như một người có giá trị bản chất,
tuyệt vời, hay chỉ như một thứ tiện dụng, rằng anh ta là người
cung cấp bánh mì và bơ, hay rằng cô ta là người nội trợ,
chăm sóc con cái? Vợ bạn có là mục đích tự thân hay cô ấy
chỉ là một thứ tiện dụng, một món hàng để được dùng? Đôi
khi bạn dùng cô ấy về mặt dục, đôi khi bạn dùng cô ấy theo
cách khác - nhưng việc dùng người đó có nghĩa là người đó
là một vật với bạn, không phải là người.
Người không thể được dùng; chỉ vật mới có thể được
dùng. Người không thể bị mua bán; chỉ vật mới có thể được
mua bán. Người có giá trị vô cùng thế, thiêng liêng thế, nhân
