Chương 9. Thuốc men và kẹo, tàu hỏa và
tia lửa
Kinh tế học trong phòng xử án
Bridgman làm kẹo từ bếp nhà mình ở London. Ông khá hòa hợp với
hàng xóm láng giềng, trong đó có bác sĩ Sturges, người sống và hành nghề
y tại một ngôi nhà gần đó.
Năm 1879, bác sĩ Sturges xây một phòng khám ở cuối vườn, ngay gần
với bếp của Bridgman. Chỉ sau khi việc thi công hoàn thành, vị bác sĩ mới
nhận ra rằng máy làm kẹo của Bridgman rất ầm ĩ – ầm đến nỗi không thể
sử dụng phòng khám được. Sturges đâm đơn kiện hòng đóng cửa công việc
kinh doanh của Bridgman.
Các thẩm phán sau khi nghe về vụ kiện cho rằng họ đang quyết định
không chỉ đơn giản là số phận của Sturges và Bridgman. Họ cũng đang
quyết định – hay ít ra là họ tin vậy – giữa dịch vụ khám chữa bệnh và kẹo
sô-cô-la. Nếu họ chấp thuận kiến nghị của bác sĩ Sturges, ông này sẽ có thể
khám cho nhiều bệnh nhân hơn và với hiệu quả cao hơn: mặt trái của một
quyết định như thế sẽ là sự biến mất các loại kẹo của Bridgman trên thị
trường. Nếu họ nghiêng về phía Bridgman, kẹo của ông này sẽ tồn tại trong
khi dịch vụ khám bệnh của Sturges biến mất.
Các thẩm phán xử Sturges thắng kiện. Ông được ban quyền vô điều kiện
đòi hỏi Bridgman ngừng sử dụng máy làm kẹo. Để biện chứng cho quyết
định của mình, các thẩm phán xem xét một cách dứt khoát tác động của
việc sản xuất các loại hàng hóa và dịch vụ khác nhau. Nhưng họ đã sai lầm.
Bất chấp những quan niệm cố hữu của họ, trên thực tế chúng không có chút
quyền lực nào để tác động tới việc sản xuất kẹo hay chăm sóc sức khỏe.
Hãy xem xét một ví dụ đơn giản. Giả sử Bridgman kiếm 100 đô-la mỗi
tuần từ việc kinh doanh kẹo, và Sturges kiếm 200 đô-la mỗi tuần từ việc
