Chương 15. Một vài đề xuất khiêm tốn:
ngày tàn của chế độ lưỡng đảng
Khi lái xe dọc vùng Tây Bắc Washington, D.C., tôi không khỏi chú ý đến
sự phồn thịnh của khu vực này. Ngồi kế bên tôi, Jim Kahn, tự hỏi làm thế
nào thành phố này có thể tích lũy được ngần ấy của cải trong khi vốn nó
được coi là khu vực không tạo ra nhiều sản phẩm. Tôi liền hấp tấp đưa ra
câu trả lời cay độc: Đa phần của cải là do ăn trộm, một phần thông qua thuế
trực tiếp và phần còn lại là thông qua đóng góp chính trị hình thành cánh
tay thu tiền và mạng lưới bảo vệ rộng khắp.
Nhưng Jim nhanh hơn cả tôi khi thấy rằng theo lý thuyết kinh tế, lập luận
của tôi chưa đủ giễu cợt. Trong thời kỳ mà sự cạnh tranh giữa các đảng
phái, tất cả của cải bất chính thu được đều được sử dụng để mua các phiếu
bầu của dân chúng. Nếu Đảng Cộng hòa cầm quyền, bỏ túi 100 tỷ đô-la
mỗi năm, thì khi cầm quyền các đảng viên Dân chủ cũng có thể bắt chước y
như vậy, nhưng đề dành một tỷ mỗi năm để tặng cho các cử tri lớn. Không
nghi ngờ gì nữa, chiến lược này giúp họ mua được sự bỏ phiếu của các đại
cử tri trong lần vận động tranh cử sau đó đồng thời vẫn bỏ túi được 99 tỷ
đô-la. Nhưng sau đó, Đảng Cộng hòa sẽ trả đũa bằng cách tặng cho các cử
tri 2 tỷ đô-la và chỉ bỏ túi 98 tỷ đô-la mỗi năm. Kinh nghiệm sự cạnh tranh
cho chúng ta biết rằng cuộc giằng co này giữa hai đảng chỉ kết thúc khi lợi
nhuận hoàn toàn không còn tồn tại.
Khi một ngành công nghiệp bị hai công ty siêu lợi nhuận chi phối, theo
lý thuyết, nếu hai công ty này không cạnh tranh với nhau về giá cả thì điều
tất yếu là họ sẽ cấu kết với nhau. Trong trường hợp của Đảng Dân chủ và
Cộng hòa, sự thông đồng giữa hai đảng là hoàn toàn công khai. Đó gọi là
chế độ lưỡng đảng.
Khi các nhà lập pháp của Đảng Cộng hòa và Dân chủ gặp nhau để “tiến
tới thỏa hiệp”, họ đang làm một việc mà có thể tống bất cứ doanh nghiệp tư
