Bằng kinh nghiệm lịch sử và những điều kiện thực tế có thể thấy, một quá
trình đô thị hóa hoàn chỉnh từ lúc bắt đầu tới cuối cùng phải đối mặt với những
cơ hội và thách thức sau đây:
Vấn đề về đất đai
Trung Quốc hiện đang thực hiện chế độ đất công nữa, vì vậy trong quá trình
thúc đẩy đô thị hóa, việc cung ứng và sử dụng đất thành thị về cơ bản được đảm
bảo đầy đủ. Tuy nhiên, trước khi quá trình đô thị hóa diễn ra, xã hội Trung Quốc
cũng vấp phải nhiều vấn đề về đất đai:
(1) Duy trì diện tích đất canh tác trên toàn quốc. Trong làn sóng đô thị hóa lần
thứ ba tại Trung Quốc, do nhu cầu sử dụng đất tại thành phố nhanh chóng mở
rộng, đặc biệt là khắp nơi đều phát triển các khu công nghiệp và xây dựng các
khu nhà ở thương mại cao cấp, thì một diện tích lớn đất canh tác, đặc biệt là
những khu đất canh tác màu mỡ đã bị xâm chiếm. Trước tình hình đó, chính phủ
đã đưa ra hai biên pháp quan trọng: một là thiết lập ngưỡng bảo vệ đất canh tác
tối thiểu, gìn giữ 18 triệu mẫu đất còn lại trên toàn quốc, đồng thời thông qua các
phương tiện thông tin hiện đại tiến hành những kiểm soát tạm thời. Biện pháp
thứ hai là tiến hành quản lý theo hàng dọc đối với đất đai từ cấp tỉnh trở xuống,
mỗi khi trưng dụng từ 50 mẫu đất trở lên thì phải được sự phê duyệt của cơ quan
chức năng cấp tỉnh. Cùng với việc chất vấn quan chức thì biện pháp này đã có
tác dụng trong việc ngăn chặn việc thu hẹp diện tích đất canh tác xảy ra trong
quá trình đô thị hóa. Bảng 4.1 đã chỉ rõ diện tích đất canh tác trên toàn quốc
không thay đổi trong quá trình thực hiện đô thị hóa lần thứ ba. Tuy nhiên, bảng
4.2 lại cho thấy tỉ trọng đất được dùng để xây dựng đã tăng từ 3,32% năm 2004
lên tới 3,38% năm 2008. Những điều này cho thấy, trừ diện tích đất canh tác ra
thì các loại đất nông nghiệp khác đều bị ảnh hưởng bởi đô thị hóa. Do đó, việc
bảo hộ đất nông nghiệp trong quá trình đô thị hóa mới có thể tiếp tục mang lại
hiệu quả hay không là một thách thức to lớn. Rất nhiều hành vi chiếm dụng đất
biến tướng còn đang tồn tại trái phép, gây khó khăn cho việc giữ gìn 18 triệu
mẫu đất canh tác. Trong tình thế như hiện nay, nếu như nền nông nghiệp Trung
Quốc tiếp tục tăng trưởng, tốc độ tăng trưởng tỉ lệ sản xuất cao hơn tỉ lệ thu hẹp
ruộng đất thì dù ruộng đất bị thu hẹp cũng không còn đáng lo nữa. Điều này có
nghĩa là một đợt đô thị hóa mới sẽ thách thức ngưỡng bảo vệ đất canh tác, do đó,
việc nâng cao tỉ lệ sản xuất nông nghiệp sẽ có tác động tới việc hạn chế ảnh
