Liên hợp quốc, đến năm 2015, nhóm người trong độ tuổi 15 - 64 của Trung Quốc
sẽ đạt quy mô và tỉ trọng lớn nhất (lần lượt là 995,82 triệu người, chiếm 72,7%
tổng dân số) sau thời điểm này mới bắt đầu suy giảm. Tuy nhiên, trong thực tế,
sự suy giảm đã diễn ra sớm hơn dự báo. Theo số liệu NBS công bố năm 2012
trong báo cáo “Tình hình biến đổi tổng số và cơ cấu dân số Trung Quốc năm
2011”, tỉ trọng nhóm người trong độ tuổi lao động của Trung Quốc (15 - 64 tuổi)
đã suy giảm lần đầu tiên kể từ năm 2002. Cụ thể, năm 2011, số người trong độ
tuổi lao động của Trung Quốc là 1,002 tỉ người, chiếm 74,4% dân số, giảm 0,1
điểm phần trăm so với năm 2010. Năm 2012, theo tính toán của chúng tôi từ số
liệu “Công báo tình hình phát triển kinh tế xã hội nước Cộng hòa Nhân dân
Trung Hoa” do NBS công bố, tỉ trọng số người 15 - 64 tuổi của Trung Quốc tiếp
tục giảm nhẹ còn 74,15% (tương đương 1,004 tỉ người).
Chúng tôi cho rằng sự thiếu hụt lao động tại các thành phố chủ yếu của Trung
Quốc bắt nguồn từ rất nhiều nguyên nhân. Trong đó, chủ yếu bao gồm: (i) yêu
cầu ngày càng cao về thù lao lao động; (ii) sự gia tăng của lực lượng lao động đã
trải qua giáo dục bậc cao dẫn đến sự suy giảm tương đối của lực lượng lao động
trình độ thấp; (iii) các chính sách hỗ trợ quy mô lớn của chính phủ Trung Quốc
cho sự phát triển của nông thôn – nông nghiệp – nông dân đi liền với đó là các
rào cản của chính sách hộ khẩu đã làm gia tăng chi phí cơ hội của việc di trú ra
thành phố làm thuê, qua đó làm giảm sự dịch chuyển nguồn cung lao động dư
thừa từ nông thôn ra thành thị
. Cung lực lượng lao động tại Trung Quốc được
quyết định bởi tổng số người trong độ tuổi lao động, tỉ lệ người trong độ tuổi lao
động và tỉ lệ tham gia lao động (Thái Phưởng, 2008). Sự suy giảm của tỉ lệ tham
gia lao động của nhóm người 15 - 64 tuổi tại Trung Quốc sẽ là nguyên nhân
chính dẫn đến sự suy giảm lực lượng lao động của nước này trong tương lai. Tuy
nhiên, do chương này chưa xem xét tác động của tỉ lệ tham gia lao động đến
cung lực lượng lao động nên việc xem xét cung lực lượng lao động có thể dựa
vào xem xét sự biến đổi của nhóm người trong độ tuổi lao động. Trên cơ sở số
liệu của Liên hợp quốc và NBS, chúng tôi cho rằng, những manh nha của sự suy
giảm lực lượng lao động của Trung Quốc thời gian gần đây – ở một mức độ nhất
định – chịu tác động từ việc nhóm người trong độ tuổi lao động ở Trung Quốc
sắp “chạm ngưỡng” (Hình 7.8).
