đã trở thành con người. Tiếng cười là chỉ dẫn chắc chắn về nhân
loại.
Aristotle nói con người là con vật có lí trí. Tôi không tin điều đó, bởi
vì tôi đã quan sát con người và tôi không thấy lí trí nào trong con
người cả. Định nghĩa của tôi là: con người là con vật biết cười.
Tiếng cười nghĩa là bạn có thể trở nên nhận biết về cái lố bịch của
mọi vật.
Và cũng vậy: con người là con vật duy nhất có thể chán. Chán
chường và khôi hài là hai phía của cùng một đồng tiền, là hai mặt
của cùng một đồng tiền. Chỉ con người mới có thể chán và chỉ con
người mới có thể cười. Đây là hai phẩm chất đặc biệt tồn tại trong
con người. Chúng là định nghĩa về nhân loại. Con vật không bao giờ
chán. Chúng cứ làm cùng những thường lệ hàng ngày, năm nọ, năm
kia, từ lúc sinh tới lúc chết - chúng chẳng bao giờ chán. Bạn không
thể thấy chán chường trên khuôn mặt chúng, bởi vì để chán thì cũng
cần cả thông minh nữa.
Một người càng thông minh, người đó càng chán trong thế giới này.
Phật đã trở nên chán với toàn bộ cái vô nghĩa được gọi là cuộc
sống. Ông ấy trở nên chán với sinh, ông ấy trở nên chán với yêu,
ông ấy trở nên chán với tử. Tại phương Đông, tôn giáo không là gì
ngoài việc tìm kiếm để thoát ra khỏi sự tồn tại chán chường này, làm
sao thoát ra khỏi avagaman - cái thường tới và đi này, cái liên tục
sinh và tử này. Nó thật chán! Nó chẳng có gì mới trong đó cả. Và ý
tưởng về nhiều kiếp làm cho nó thậm chí còn chán hơn.
Người Ki tô giáo ít chán hơn, người Mô ha mét giáo ít chán hơn,
người Do Thái ít chán hơn, bởi vì họ chỉ có một kiếp sống. Bạn
không thể nào nhiều chán trong một kiếp sống được. Một khi bạn
được sinh ra, và thế rồi bạn chết đi sau bẩy mươi năm. Trong bẩy
mươi năm, ba mươi năm bạn ngủ, mười lăm, hai mươi năm bạn làm
việc - bạn làm việc liên tục - ba năm bạn phí hoài cho việc ăn. Trước
hết bạn ăn và thế rồi bạn ỉa; cho nên con người chỉ như cái ống: một
đầu bạn cứ đổ thức ăn vào, đầu kia bạn cứ tống ra.
Nếu bạn đếm tất cả các hoạt động của con người, rồi cạo râu, đứng
trước gương... Tôi mới đọc một bài báo: một người đứng trước
gương - và đấy là về đàn ông, đấy chưa về đàn bà đâu - bẩy mươi
ngày liên tục, nếu ta tính nó liên tục, trong toàn bộ cuộc đời anh ta.
