đánh giá nó. Đi tới trạng thái của tôi đã; thế thì bạn có tự do toàn bộ
để đánh giá.
Nhưng bất kì ai đã đi tới trạng thái này đều không bao giờ nói rằng
thế giới của bạn là thực. Thế giới của bạn là ảo vọng - maya: không
thực, ảo tưởng. Để đánh giá bạn cần biết cả hai; chỉ thế thì bạn mới
có thể so sánh được. Bạn không thể so sánh bằng việc biết chỉ một
thế giới - làm sao bạn sẽ so sánh được?
Trong đêm khi bạn rơi vào giấc ngủ bạn bắt đầu mơ. Trong mơ, mơ
có vẻ như thật - bởi vì trong mơ bạn mất mọi tiếp xúc với thế giới,
với thế giới mà bạn đã biết khi bạn thức. Bây giờ không có so sánh;
bạn không thể so sánh được. Chẳng hạn: nếu bạn thấy hòn đá, tảng
đá, trong giấc mơ của mình, bạn không thể so sánh với tảng đá thực
mà bạn đã thấy khi bạn còn thức bởi vì cả hai tảng đá chẳng bao
giờ ở cùng nhau. Cho nên tất nhiên tảng đá mơ cũng có vẻ thực.
Làm sao đánh giá nó là không thực được? bởi vì chẳng có gì ngoại
trừ nó để mà đánh giá. Không có tiêu chuẩn. Khi bạn thức vào buổi
sáng thế thì bạn nhận ra rằng nó là không thực. Nhưng lần nữa
đánh giá của bạn lại không đúng bởi vì tảng đá mơ lại thiếu. Bây giờ
bạn có tảng đá thực, cái gọi là tảng đá thực, và tảng đá mơ lại thiếu.
Lần nữa đánh giá của bạn lại không đúng: chỉ một tảng đá có đấy và
tảng đá kia bị thiếu. Làm sao bạn có thể đánh giá được chừng nào
bạn còn chưa có đồng thời cả hai, ở ngay trước bạn?
Có việc thức tỉnh khác. Đó là điều chúng ta gọi là phật tính: việc thức
tỉnh tối thượng - khi bạn không chỉ thức tỉnh khỏi giấc mơ của mình,
mà bạn còn thức tỉnh khỏi cái gọi là trạng thái thức nữa. Thế thì
chúng cả hai đều có sẵn, và thế thì bạn có thể thấy rằng cả hai đều
là mơ.
Vài giấc mơ được thấy bằng mắt nhắm, vài giấc mơ được thấy bằng
mắt mở, nhưng cả hai đều là giấc mơ. Và khi bạn đã thức tỉnh và
việc ngủ không còn lại trong bạn, khi không phần nào của bản thể
bạn là vô ý thức, bạn tuyệt đối ý thức và toàn thể bản thể bạn đầy
ánh sáng, chói sáng, chỉ thế thì bạn mới biết thực tại là gì. Ngay bây
giờ bạn đang ngủ; mọi điều bạn biết đều là mơ.
Nhưng tôi có thể hiểu câu hỏi này. Từ nơi bạn đang hiện hữu thì nó
sẽ gần như là tôi đang mơ. Tôi nói về tình yêu; bạn cũng biết tình
yêu. Nhưng nghe tôi bạn trở nên nhận biết rằng tôi đang nói về cái
gì đó khác mà không thể có. Làm sao tình yêu có thể không có tính
