hợp lý, cụ thể, đúng lúc và trước nhiều người càng tốt. Muốn chê thì phải
khen trước, đồng thời gợi ý cách làm tốt hơn, chê hành vi chứ không chê
con người”.
Cha mẹ phải dứt khoát khi giáo dục đứa trẻ, nếu cần phải biến lời đe dọa
thành hình phạt ngay và đứa trẻ sẽ không bướng được lâu. Chúng sẽ hiểu
rằng, tốt nhất là nghe lời bạn nếu không muốn bị phạt.
Tóm lại, làm cha mẹ, ai cũng muốn con mình dễ dạy, nhưng có những lúc
chúng ta thấy con trở chứng, cứng đầu. Sự cứng đầu đó không đáng lo ngại,
đó là dấu hiệu trẻ muốn thoát ly đời sống ỷ lại để vươn lên đời sống độc lập,
tự do.
Ngựa chứng thường là ngựa hay, nếu chúng ta khéo tập luyện cho nó. Nếu
đứa trẻ quá dễ bảo, đặt đâu ngồi đó thì dầu nó không bệnh hoạn, tương lai nó
cũng chẳng có gì đặc biệt. Bởi vậy, thấy con bướng bỉnh, chúng ta không nên
lo mà nên mừng. Điều quan trọng là cách giáo dục, hướng dẫn của chúng ta
sao cho con trẻ phát triển đúng mức, trở thành những con người độc lập, sáng
tạo, có ích cho đời.
BỨC THƯ GỬI CON
Trong hành trình nuôi dưỡng sự học, nếu hiểu về tâm lý trẻ, đừng trái
với quy luật phát triển tự nhiên, thì ít khi ta phải trách phạt con trẻ.
Thưởng và Phạt là khái niệm xuyên suốt quá trình này. Và mỗi khi thấy
cần phải trách cứ hay phạt trẻ, có lẽ ta nên đọc lại bức thư này. Nó sẽ
giúp bản thân sáng suốt hơn khi đưa ra quyết định trách phạt con trẻ. Bức
thư được trích trong cuốn “Đắc nhân tâm: Bí quyết để thành công” của
Dale Carnegie do học giả Nguyễn hiến Lê dịch.
“Con ơi!… Con ngủ, má đỏ kề trên tay, tóc mây dính trên trán. Cha
mới lén vào phòng của con… Cha muốn thú tội với con: lúc nãy, trong
khi cha đọc báo trên phòng sách, đợt sóng hối hận xâm chiếm tâm hồn
cha. Cha đã hơi nghiêm khắc với con hôm nay. Sáng ngày, trong khi con
sửa soạn sách vở đi học, cha đã rầy con vì con chỉ quệt chiếc khăn ướt
lên đầu mũi con thôi, cha đã mắng con vì giày con không đánh bóng, cha
đã la khi con liệng đồ chơi xuống đất.
Trong lúc điểm tâm, cha lại khiển trách con nữa: con đánh đổ sữa,
con nuốt vội mà không nhai, con tì khuỷu tay lên bàn, con phết nhiều bơ
lên bánh quá… Khi ra đi, con quay lại chào cha: “Thưa cha, con đi” và
cha đã cau mày: “Ngay người lên!”
Buổi tối, vẫn điệu đó. Ở sở về, cha rình con ở ngoài đường. Con chơi
bi, đầu gối quỳ trong đống cát, vớ rách, hở cả thịt. Cha đã làm nhục con
trước mặt bạn bè vì bắt con đi trước mặt cha cho tới nhà… “Vớ đắt tiền,
nếu mày có phải bỏ tiền ra mua, mày mới tiếc của và biết giữ gìn.” (Con
thử tưởng tượng, có ai, cha mà mắng con như vậy không?)
Rồi con nhớ không? Tối đến, trong khi cha đọc sách, con rón rén vào
phòng giấy cha, vẻ mặt đau khổ lắm. Cha ngửng lên, giọng bất bình, hỏi:
“Cái gì?”.
21
