chúng ta đã ký Hiệp ước Không xâm phạm với Đức. Molotov, trong bài
diễn văn nổi tiếng của ông ta, gọi Ba Lan là “cái quái thai của Hiệp ước
Versailles”. Hiệp ước ấy đã giải phóng vùng Tây Ukraina và Tây
Belorussia, trước đây bị Bạch vệ Ba Lan chiếm đóng. Quân đội Xô viết
phải mau chóng tiến về đường ranh giới chia cắt có trong thỏa thuận với
nước Đức. Trước đó chúng tôi đã tiến rất gần tới lãnh thổ Ba Lan; còn bây
giờ, với một lệnh báo động, chúng tôi bắt đầu vượt cái đường biên giới mà
nay đã là của quá khứ.
Các đơn vị bộ binh của trung đoàn chúng tôi hành quân phía trước,
còn chúng tôi kéo pháo theo sau. Tôi còn nhớ hình ảnh một cột mốc biên
giới có sơn sọc trắng với con đại bàng Ba Lan bị xô ngã xuống đất, một
làng biên giới Ba Lan với những ngôi nhà trắng tinh theo một kiểu kiến trúc
xa lạ thời Trung cổ cùng một nhà thờ Thiên Chúa giáo. Những người Ba
Lan theo dõi cuộc xâm chiếm của chúng tôi một cách rầu rĩ và lo lắng. Thật
sự thì họ đang nghĩ gì nhỉ?
Những con đường lầy lội và các làng xóm Ukraina nghèo khổ với mái
rạ và những nông dân đi chân trần dần lộ ra sau cái làng Ba Lan giàu có và
tinh khiết ấy, hiển nhiên là một sự hào nhoáng bề ngoài. Người Ukraina
sống rất khốn khổ dưới ách cai trị của các pan. Chúng tôi có dịp nhận ra tất
cả những cái đó, sau khi chúng tôi trú chân tại một ngôi làng Ukraina. Rồi
chúng tôi tiếp tục tiến qua vùng đất Ba Lan cũ về phía Tây. Lần nghỉ đêm
đầu tiên. Một căn nhà Ukraina nghèo khổ : sàn bẩn, rác rưởi, gián, trẻ con
ăn bận trần truồng. Tôi bắt chuyện với một bé gái khoảng 10 tuổi, lục tìm
20 kopeck trong túi và đưa tặng cô bé như một vật lưu niệm. Em nghẹn thở
bởi món quà giá trị đó và kêu lên : “Mẹ ơi, con có hai mươi kopeck đây
này!” Hình như lần đầu tiên trong đời cô bé được cầm một số tiền lớn như
vậy.
