3. TÌM THẤY (VÀ ĐÁNH MẤT) KHO
TÀNG CỦA KIM TỰ THÁP GIÀU CÓ
Cũng như các sử gia kinh tế hiện nay đang nói về cuộc cách mạng công nghiệp
lần thứ hai vào cuối thế kỷ thứ 19, tất nhiên một thế kỷ sau, các sử gia kinh tế sẽ
nói về cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba vào cuối thế kỷ thứ 20. Tương tự
như trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai, các doanh nghiệp sẵn sàng để
lợi dụng cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba có thể đạt hiệu quả và tỷ lệ tăng
trưởng cao cho dù tỷ lệ tăng trưởng của nền kinh tế chậm hơn ba thập kỷ trước.
Nhiều doanh nghiệp lớn, và đi kèm là những cơ may lớn, phát triển nhanh chóng.
Tám trong số 25 công ty lớn nhất Hoa Kỳ trong năm 1998 trước đây chưa thành
lập hay hãy còn rất nhỏ trong năm 1960. Ba trong số các công ty chưa thành lập
trong năm 1960 nằm trong số 10 công ty lớn nhất trong năm 1998.
Mất cân đối có nghĩa là gặp nhiều thử thách cũng như đầy cơ hội. Chỉ có 4
trong số 25 doanh nghiệp lớn nhất trong năm 1960 còn lại trong danh sách năm
1998. Nhiều doanh nghiệp sáp nhập với công ty khác nhưng 2 trong số 25 công
ty này hoàn toàn biến mất. Đột phá công nghệ xảy ra, môi trường kinh tế thay đổi
nhưng chúng không thể điều chỉnh để thích ứng được. Trong các thập kỷ 1950 và
1960, chẳng có đe dọa nào và cũng chẳng có cơ hội. Tỷ phú không thể mọc như
nấm. Nhưng hàng triệu công nhân cũng không bị giảm biên chế vĩnh viễn.
Các đại công ty hiểu và thường tự phát minh ra các công nghệ mới làm thay
đổi cả thế giới nhưng chúng gặp vấn đề cơ cấu gần như không thể nào giải quyết
được. Khi các đột phá công nghệ xuất hiện, chúng phải tự hủy để tự cứu. Chúng
phải tự giải thể nhưng lại không làm được. Thí dụ: Bốn trong số 5 nhà sản xuất
bóng chân không không thể sản xuất thành công bóng bán dẫn hay mạch tích hợp
bán dẫn khi bóng bán dẫn đã xuất hiện để thay thế bóng chân không - và nhà sản
xuất thứ 5 cũng không phải là nhà sản xuất quan trọng. Khi bộ vi xử lý cho phép
máy tính cá nhân thay thế loại máy tính lớn và chiếm ưu thế trên thị trường đang
phát triển trong ngành máy tính, công ty đứng đầu ngành này trước đây (IBM) đã
rơi xuống vực thẳm và xuất hiện lãnh đạo mới (Intel, Microsoft). IBM cũng nắm
công nghệ mới và muốn cạnh tranh nhưng lại không thể bỏ việc kinh doanh máy
tính loại lớn để chế tạo cái mới.
